«Η επιχείρηση των υπονόμων»

Η άγνωστη επιχείρηση τα Χριστούγεννα του 1944 που προσδοκούσε σε «θεαματικά» αποτελέσματα...

«Η ανατίναξη δεν θα γίνει! Σταματήστε τη γεννήτρια! Ήρθε ο Τσόρτσιλ! Σβήστε τη γεννήτρια αμέσως!» φώναξε ο Σπύρος Καλοδίκης πριν καν σταματήσει τη μοτοσικλέτα του, β' γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, προς τους άνδρες που χειρίζονταν τη γεννήτρια και ήταν έτοιμοι να πυροδοτήσουν με καλώδιο τον έναν τόνο εκρηκτικά που είχαν τοποθετήσει στα θεμέλια του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία».

Ήταν ανήμερα των Χριστουγέννων του 1944, οι μάχες όμως με τους «συμμάχους» Άγγλους μαίνονταν και μόνο η ξαφνική άφιξη του Τσόρτσιλ στην Αθήνα ματαίωσε μια καλά προετοιμασμένη και οργανωμένη επιχείρηση που, αν ολοκληρωνόταν, όπως αναφέρει η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», τα αποτελέσματά της θα ήταν θεαματικά. Το πολυτελές ξενοδοχείο είχαν για έδρα η κυβέρνηση Παπανδρέου, ο στρατηγός Σκόμπι με το επιτελείο του.

Η κυβέρνηση δεν είχε καμία ισχύ. Παντού κυριαρχούσε το ΕΑΜ- ΕΛΑΣ, αλλά η κυβέρνηση είχε κατορθώσει να συσπειρώσει γύρω τις όλες τις αντί ΕΑΜικές και αντί -ΚΚΕ δυνάμεις: Γερμανόφιλοι, μοναρχικοί, ακροδεξιοί, ταγματασφαλίτες, δωσίλογοι, βασανιστές, καταδότες των Γερμανών, Χίτες, είχαν περάσει στις υπηρεσίες των Άγγλων και της κυβέρνησης.

Η ανατίναξη του ξενοδοχείου ήταν απόφαση του ΚΚΕ αλλά η ιδέα ανήκε στους Γερμανούς. Κατά την αποχώρησή τους είχαν ετοιμαστεί να το τινάξουν στον αέρα όμως άλλαξαν γνώμη. Κάποια μέλη του ΚΚΕ έμαθαν για τα σχέδιά τους και, όταν χρειάστηκε, τα «επεξεργάστηκαν» κατάλληλα. Το σαμποτάζ θα ήταν χτύπημα στην καρδιά της «Σκομπίας».

πέρα από θεαματικό θα ήταν και καίριο για τις αγγλικές δυνάμεις που βρίσκονταν υπό πίεση και ήδη ο Σκόμπι σκεφτόταν να απαγκιστρωθεί από το κέντρο της πόλης και να οχυρωθεί στο λιμάνι του Πειραιά μέχρι να βρει ενισχύσεις.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο όλα ξεκίνησαν από το... δημαρχείο της Αθήνας, απ' όπου πάρθηκαν οι χάρτες και μελετήθηκαν προσεκτικά. Κατάφεραν και επέλεξαν το μεγαλύτερο μέρος της υπόγειας διαδρομής να γίνει μέσω των υπονόμων με βρόχινα νερά και όχι με ακαθαρσίες. Παρ' όλ' αυτά δεν ήταν ένας ευχάριστος περίπατος. Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική και κάποιοι έχασαν τις αισθήσεις τους. Τα νερά σε αρκετά σημεία, εκεί όπου στένευε, έφταναν ως το στήθος. Όσο για τα ποντίκια που υπήρχαν παντού, ήταν σαν λαγοί.

Στην προσπάθεια συμμετείχαν και τεχνικοί, έκαναν τις προεργασίες, τοποθέτησαν μέχρι και σκάλες στα ανισόπεδα σημεία. Έπρεπε να διευκολυνθεί η ασφαλής μεταφορά περίπου ενός τόνου τροτύλης, με την οποία θα υπονόμευαν το κτήριο. Και τα κατάφεραν.

Στις 22 Δεκέμβρη ξεκίνησε η πρώτη απόπειρα έξω από ένα σπίτι στη γωνία Αχιλλέως και Γιατράκου, αλλά δέχθηκαν επίθεση από όλμους και σταμάτησε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η επιχείρηση να αναβληθεί μέχρι να βρεθεί άλλο σημείο, μακρύτερα από το Μεταξουργείο.

Από την οδό Λένορμαν μπήκαν οι άνδρες που είχαν αναλάβει το σαμποτάζ και για 15 ώρες πηγαινοερχόντουσαν μέσα στους ρυπαρούς υπονόμους μεταφέροντας τα εκρηκτικά. Ο φωτισμός γινόταν με δάδες και όλες οι συνεννοήσεις γίνονταν με χειρονομίες.

Ήταν μια άρτια μελετημένη και εκτελεσμένη επιχείρηση που ολοκληρώθηκε με τον καλύτερο τρόπο. Τα πάντα ήταν έτοιμα.

Η είδηση πως ο Τσόρτσιλ έφτασε στην Αθήνα και πως προτίθεται να καταλύσει στο ξενοδοχείο προκάλεσε αναβρασμό. Η κρίσιμη απόφαση για ματαίωση της έκρηξης ήταν άμεση. Ένα σαμποτάζ με θύμα μιας εκ των τριών ηγετικών μορφών του πολέμου θα είχε παγκόσμιο αντίκτυπο. Δεν αποκλείεται αν συνέβαινε αυτό η ιστορία να γραφόταν εντελώς διαφορετικά. Ο Τσόρτσιλ πάντως δεν έμεινε στο «Μεγάλη Βρεταννία», αφού προτίμησε την αγγλική πρεσβεία.

Η ολιγοήμερη αναβολή της έκρηξης ήταν παντοτινή. Σε αυτό ίσως συνέβαλε το γεγονός πως ύστερα από μερικές μέρες μια ομάδα Χίτες, μάλλον τυχαία, βρήκε τα εκρηκτικά. Όσον αφορά τους μαχητές που συμμετείχαν στην επιχείρηση, η ματαίωση της πυροδότησης των εκρηκτικών τους γέμισε αγανάκτηση. «Παρ' ότι πέρασαν πολλά χρόνια δεν έχω πειστεί ακόμα ότι η ματαίωση της ανατίναξης του ξενοδοχείου ήταν σωστή», λέει στην εφημερίδα ο Νίκος Κυριακίδης πυ είχε πάρει μέρος στην «επιχείρηση των υπονόμων».

Σχετικές ετικέτες:Ελλάδα