Οι δηλώσεις Ερντογάν και η Θράκη

Στις 9 Δεκεμβρίου ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρ. Τ. Ερντογάν, σε ομιλία του στην Κεσάνη της Ανατολικής Θράκης, ανέφερε ότι: «Η Θράκη έχει ξεχωριστή σημασία για την Τουρκία και όταν μιλάμε για τη Θράκη εννοούμε και την Κομοτηνή, τη Θεσσαλονίκη, το Kircaali και το Deliorman της Βουλγαρίας, ακόμα και περιοχές έως τα Σκόπια και την Βοσνία»...

Συνέχισε λέγοντας: «Η Θράκη είναι η ζωντανή κοινή ιστορία μας στην Ευρώπη. Είναι εκπρόσωπος μας σ' αυτή τη γεωγραφία. Σήμερα, στη γεωγραφική περιοχή των Βαλκανίων, στο επίκεντρο των σχέσεών μας βρίσκεται η Θράκη με την Ανδριανούπολη, το Τεκίρνταγ, το Κιρλαρελί και βέβαια η Κωνσταντινούπολη.»

Στην Ελλάδα οι δηλώσεις αυτές θεωρήθηκαν προκλητικές, αναπάντεχες και για πολλούς ακατανόητες. Κάποιοι μάλιστα έσπευσαν να πουν ότι πρόκειται για δηλώσεις καθαρά εσωτερικής σκοπιμότητας, προσπαθώντας έτσι με τον γνώριμο ελληνικό τρόπο να υποβαθμίσουν το πραγματικό τους νόημα. Μερικοί δεν δίστασαν να τις ξορκίσουν, χαρακτηρίζοντας τις ως εθνικιστικές – σαν να είχαν σημασία για τις διεθνείς σχέσεις οι ιδεοληψίες με τις οποίες κάποιοι επιμένουν να ερμηνεύουν τον κόσμο και όχι οι συσχετισμοί ισχύος.

Η κοινή λογική λέει ότι ο πρωθυπουργός μιας μεγάλης χώρας δεν κάνει ποτέ επιπόλαιες δηλώσεις, ούτε ασκεί εσωτερική πολιτική θίγοντας θέματα που αφορούν μεγάλα εξωτερικά θέματα. Τέτοια συμπεριφορά ίσως να αποτελεί ιδιαιτερότητα Ελλήνων πολιτικών, αλλά σίγουρα δεν χαρακτηρίζει τη συνεπή και οραματική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Μπορούμε λοιπόν εκ του ασφαλούς να πούμε ότι οι δηλώσεις αυτές δεν ήταν ούτε επιπόλαιες, ούτε τυχαίες. Από τη στιγμή που το δεχόμαστε αυτό, μένει να κατανοήσουμε τί θέλουν να εκφράσουν.

Σε αυτό το δεύτερο ερώτημα, έρχονται οι ίδιοι οι Τούρκοι πολιτικοί να μας διαφωτίσουν. Θα αρκούσε να είχε διαβάσει κανείς το βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου «Το στρατηγικό βάθος» για να γνωρίζει ότι στη βάση που η Τουρκία αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως μια αναδυόμενη περιφερειακή δύναμη, αντιλαμβάνεται τα Βαλκάνια ως έναν γεωπολιτικό χώρο στον οποίο οφείλει να επιστρέψει. Βασικό όχημα της βαλκανικής της πολιτικής είναι οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί των βαλκανίων, για τους οποίους ο ίδιος ο Αχμέτ Νταβούτογλου, μας ενημερώνει ότι πρόθεση της Τουρκίας είναι να αναγορευτεί και επίσημα σε προστάτιδα δύναμη τους με έναν θεσμικά αναγνωρισμένο ρόλο. Από την άλλη μεριά όταν λέγεται ότι «Η Θράκη είναι η ζωντανή κοινή ιστορία μας στην Ευρώπη. Είναι εκπρόσωπος μας σ' αυτή τη γεωγραφία» και όταν η «Θράκη» ορίζεται με τόσο διευρυμένο τρόπο, είναι σαφές ότι η Τουρκία θεωρεί ότι η πολιτική της παρουσία στην Ευρώπη δεν περιορίζεται στην Ανατολική Θράκη. Στην πραγματικότητα η Τουρκία μας δηλώνει ξεκάθαρα ότι αντλώντας αναφορές από το οθωμανικό της παρελθόν ατενίζει μια πολύ μεγαλύτερη γεωγραφική έκταση, για την οποία έχει σχέδια και φιλοδοξίες.

Για να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες της η Τουρκία δεν ασκεί (μόνο) διακηρυκτική πολιτική. Ασκεί μια πολυδιάστατη και δυναμική πολιτική η οποία ανεπαισθήτως αλλά συνεχώς αλλάζει τα δεδομένα, τόσο στα Βαλκάνια (με ορατή πλέον την οικονομική και πολιτική της διείσδυση), όσο και στην ελλαδική Θράκη. Σε αυτό το πλαίσιο και με την αυτοπεποίθηση που έχει ο μεθοδικός παίκτης (κάποτε και υπό την πίεση που ασκούν οι εσωτερικές εξελίξεις) οι Τούρκοι πολιτικοί δεν διστάζουν να εκφράζουν ανοικτά τις προθέσεις τους. Είναι και αυτό μέρος του πολιτικού παιγνιδιού, αφού με την επιβολή ενός «προφορικού τετελεσμένου» επικυρώνεται η νέα ισορροπία που κάθε φορά επιτυγχάνεται. Από την άλλη μεριά είναι σαφές ότι παίζεται και ένα παιγνίδι εντυπώσεων, στο οποίο δεν πρέπει να μπει εύκολα κανείς, ούτε βέβαια να λάβει τοις μετρητοίς την εικόνα που ο άλλος θέλει να προβάλει για τον εαυτό του.

Για όλα τα παραπάνω δεν χρειάζεται ούτε πανικός ούτε εφησυχασμός. Χρειάζεται δομημένος και έγκαιρος πολιτικός σχεδιασμός. Μόνον έτσι θα αποφευχθούν στο μέλλον δυσάρεστες εκπλήξεις. Η «μνημονιακή Ελλάδα» που είναι τόσο απορροφημένη από τις οικονομικές υποχρεώσεις που τις έχουν επιβάλει οι δανειστές, οφείλει να μην παραβλέψει τις εξελίξεις που συμβαίνουν στην ελλαδική Θράκη, η διαχρονική παραμέληση της οποίας την έχει καταδικάσει σε έναν χρόνιο οικονομικό και δημογραφικό μαρασμό.

Είναι καιρός το ελληνικό κράτος να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του απέναντι στη Θράκη και να εκπονήσει επί τέλους μια σαφή, συγκροτημένη και μακροπρόθεσμη πολιτική, τόσο για μουσουλμανική μειονότητα όσο και για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Κύριο συστατικό αυτής της πολιτικής πρέπει να είναι ένα δυναμικό και ρηξηκέλευθο σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης της Θράκης. Ένα σχέδιο που να στηρίζεται σε μια νέα εκτελεστική δομή και σε μια νέα φιλοσοφία και το οποίο να είναι επεκτάσιμο και στην υπόλοιπη ελληνική περιφέρεια.

του Αναστάσιου Λαυρέντζου