11:57 | 26/6/14
Με αφορμή τη σημερινή παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών, το newsbeast.gr επιχειρεί να εξετάσει το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας για την κατοχή και διακίνηση ουσιών, τις ποινές που επιβάλλονται και κατά πόσον βοηθούν τα εξαρτημένα άτομα.
Νέες εξαρτησιογόνες ουσίες, κοινωνικοοικονομική κρίση και αποδυναμωμένη πρόληψη είναι τα τρία χαρακτηριστικά που αναδιαμορφώνουν και ταυτόχρονα εντείνουν το πρόβλημα των ναρκωτικών ουσιών στην Ελλάδα του 2014. Τόσο η δημιουργία του «μπαμπούλα των ναρκωτικών», όσο και οι τιμωρητικές πολιτικές έναντι του χρήστη, είναι πρακτικές που δεν ευνοούν τη λύση του προβλήματος.
Ορισμένες διατάξεις του νόμου περί ναρκωτικών ουσιών φαίνεται να κάνουν ένα πρώτο βήμα, την ίδια στιγμή που άλλες αποδεικνύονται λιγότερο ευνοϊκές για τον απλό χρήστη, όπως επιβεβαιώνει και η κ. Χριστίνα Ζαραφωνίτου, καθηγήτρια εγκληματολογίας και διευθύντρια του τομέα Εγκληματολογίας του τμήματος Κοινωνιολογίας, του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Η μάστιγα όμως των ναρκωτικών δεν θα αντιμετωπιστεί ποτέ ουσιαστικά, αν δεν πάψουμε να χτυπάμε τα «κλαδιά του δέντρου προστατεύοντας τη ρίζα του»…
Τα τελευταία χρόνια ο ευάλωτος πληθυσμός έχει αλλάξει μορφή, σύνθεση και χαρακτηριστικά. Έχει επίσης αλλάξει και μέγεθος αφού έχει αυξηθεί ο αριθμός των κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων. Τέτοιου είδους μεταβολές αποτελούν η καθεμία ξεχωριστά παράγοντες κινδύνου για τη χρήση ουσιών και την εξάρτηση.
Το Μάρτιο του 2013, ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο ο νέος νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών. Αν και όπως ενημερώνει η κα Ζαραφωνίτου, πρόκειται ουσιαστικά για μια κωδικοποίηση, δηλαδή μια συγκέντρωση των μέχρι τώρα διατάξεων με ταυτόχρονη αποβολή αυτών που ακυρώνονταν από άλλες μεταγενέστερες, ο «νέος» αυτός νόμος παρουσιάζει μια ευνοϊκή στάση έναντι του εθισμένου χρήστη που συλλαμβάνεται με μικροποσότητες για καθαρά προσωπική χρήση. Ταυτόχρονα όμως η επιβληθείσα στον έμπορο ποινή μπορεί να κυμανθεί σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα.
Με μια πρώτη ανάγνωση του νόμου διαπιστώνεται πως η διακίνηση εξαρτησιογόνων ουσιών επισύρει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 8 ετών με ταυτόχρονη χρηματική ποινή από 50.000 μέχρι 500.000 ευρώ, ενώ μέχρι και 3 έτη φυλάκισης μπορεί να επιβληθούν σε κάποιον που διακινεί μικροποσότητες ναρκωτικών με σκοπό να εξασφαλίσει την κάλυψη των καθημερινών ατομικών του αναγκών χρήσης.
Η ουσιαστική διαφορά
Αν και η διαφορά των 5 μόνο χρόνων που διαφοροποιεί την ποινή της κατοχής για προσωπική χρήση από αυτήν της κατοχής για διακίνηση είναι μικρή, το άρθρο 30 που αφορά στη μεταχείριση εξαρτημένων χρηστών από ναρκωτικές ουσίες αποτελεί και την ουσιαστική διαφορά του συγκεκριμένου νομικού πλαισίου. Σύμφωνα με αυτό «όταν κάποιος εθισμένος χρήστης συλληφθεί για κατοχή μικροποσότητας για προσωπική χρήση, διατηρεί εντός του πρώτου 24ωρου, το δικαίωμα να δηλώσει την εξάρτησή του και με αυτόν τον τρόπο να μετατρέψει την ποινή φυλάκισής του σε περίοδο απεξάρτησης», όπως μας ενημερώνει η κ. Ζαραφωνίτου.
«Η διαδικασία που ακολουθείται περιλαμβάνει αρχικά την πραγματογνωμοσύνη της εξάρτησης με υποβολή του συλληφθέντος σε ιατρικές εξετάσεις. Εν συνεχεία ο εξαρτημένος πρέπει να κινηθεί γρήγορα ώστε να βρει το κατάλληλο πρόγραμμα απεξάρτησης, να ενταχθεί σε αυτό και να προσκομίσει τη βεβαίωση συμμετοχής στο πρόγραμμα. Κατά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος που πιστοποιείται από τους αρμόδιους φορείς διαγράφεται και η επιβληθείσα ποινή. Είναι μια διάταξη του νόμου που θα μπορούσε να συμβάλλει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος αλλά δεν ξέρω κατά πόσο την γνωρίζει ο ίδιος ο χρήστης όπως επίσης και κατά πόσο τη χρησιμοποιεί ειδικά όταν συλληφθεί υπό την επήρεια των εξαρτησιογόνων ουσιών», συμπληρώνει.
Σαν «μειονέκτημα» όμως του συγκεκριμένου νόμου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η επιβληθείσα ποινή στον μη εξαρτημένο χρήστη που συλλαμβάνεται για κατοχή μικροποσότητας για προσωπική χρήση. «Κάτι που λέω και στους φοιτητές μου πολλές φορές είναι πως ο απλός χρήστης τυγχάνει αυστηρότερης μεταχείρισης σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία», ενημερώνει η κ. Ζαραφωνίτου. Ο κάτοχος μικροποσότητας που δεν είναι εθισμένος και δεν μπορεί να κάνει χρήση του άρθρου 30 του νόμου , όπως περιγράφηκε παραπάνω , μπορεί να υποστεί ποινή φυλάκισης έως 3 έτη εκτός αν ισχύουν ορισμένες συνθήκες.
«Όταν κάποιος συλληφθεί για κατοχή μικροποσότητας προβλέπεται η δυνατότητα από το νόμο να μείνει ατιμώρητος ή να υποστεί ποινή 5 μηνών εξαγοράσιμη εάν πρόκειται όντως για μικροκατοχή και για προσωπική χρήση και εάν είναι η πρώτη φορά που συλλαμβάνεται. Εναπόκειται βέβαια πάντα στη διακριτική ευχέρεια του δικαστή που θα χειριστεί την υπόθεσή του» μας επιβεβαιώνει η κ. Ζαραφωνίτου.
Σύμφωνα με το άρθρο 29 για την καλλιέργεια κάνναβης, χρήσης ναρκωτικών ουσιών, πλαστογραφία ιατρικής συνταγής: «Όποιος για δική του αποκλειστικά χρήση με οποιονδήποτε τρόπο προμηθεύεται ή κατέχει ναρκωτικά σε ποσότητες που δικαιολογούνται μόνο για την ατομική του χρήση ή κάνει χρήση αυτών ή καλλιεργεί φυτά κάνναβης σε αριθμό ή έκταση που δικαιολογούνται μόνο για την ατομική του χρήση, τιμωρείται με φυλάκιση πέντε μηνών. Η διαπίστωση του σκοπού εξυπηρέτησης της δικής του αποκλειστικά χρήσης γίνεται με συνεκτίμηση του είδους της καθαρότητας και της ποσότητας του συγκεκριμένου ναρκωτικού σε συνδυασμό με την συχνότητα χρήσης, το χρόνιο της χρήσης, την ημερήσια δόση και τις ιδιαίτερες ανάγκες χρήσης του συγκεκριμένου χρήστη. Ο δράστης της πράξης της προηγούμενης παραγράφου μπορεί να κριθεί και ατιμώρητος εάν το δικαστήριο εκτιμώντας τις περιστάσεις τέλεσης της πράξης και την προσωπικότητα του δράστη κρίνει ότι η αξιόποινη πράξη ήταν εντελώς περιστασιακή και δεν είναι πιθανόν να επαναληφθεί».
Δεδομένων των συνεπειών της σύλληψης όμως τόσο στην προσωπική όσο και στην κοινωνική αλλά και επαγγελματική ζωή του εν λόγω χρήστη, εύλογα απευθύνεται στο νομοθέτη το ερώτημα για εξασφαλισμένης ευνοϊκότερης μεταχείρισης.
Οι πρόσθετες διατάξεις
Οι λοιπές περιπτώσεις κατοχής και διακίνησης, διαφοροποιούνται κατά περίπτωση από πρόσθετες διατάξεις. Με κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών και με χρηματική ποινή από 50.000 ευρώ μέχρι 500.000 ευρώ τιμωρείται όποιος είναι υπάλληλος σε υπηρεσίες που ασχολούνται με τα ναρκωτικά και ιδίως με τη φύλαξή τους ή εκείνος που διακινεί ναρκωτικά σε στρατόπεδα, αστυνομικά κρατητήρια, σωφρονιστικά καταστήματα, καταστήματα ανηλίκων κάθε κατηγορίας, σχολικές μονάδες οποιασδήποτε βαθμίδας ή άλλες μονάδες κατάρτισης επιμόρφωσης ή μετεκπαίδευσης.
Από 10 έτη έως ισόβια κάθειρξη καθώς και από 50.000 ευρώ μέχρι 600.000 ευρώ είναι η ποινή για το διακινητή μεγάλων ποσοτήτων, όταν διακινεί όμως ναρκωτικά τα οποία μπορούν να προκαλέσουν βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο σε τρίτο ή όταν διαθέτει ναρκωτικά σε ανήλικο ή μεταχειρίζεται κατ’ οποιονδήποτε τρόπο ανήλικο.
Για εκείνον που κατ’ επάγγελμα διακινεί ναρκωτικές ουσίες και το προσδοκώμενο όφελος του υπερβαίνει το ποσό των 75.000 ευρώ η ποινή είναι η ισόβια κάθειρξη καθώς και η καταβολή 50.000 έως 1.000.000 ευρώ .
Τέλος 6 μήνες και 500 ευρώ είναι η ποινή που επιβάλλεται σε όποιον παρακινεί ή προκαλεί άλλον στην παράνομη χρήση ναρκωτικών ουσιών, διαφημίζει τη χρήση τους ή παρέχει πληροφορίες για την κατασκευή ή προμήθειά τους.
Απουσιάζει η προληπτική πολιτική
Αναλογιζόμενοι το πρόβλημα και τις κοινωνικές του προεκτάσεις είναι σίγουρο πως πολλά υπολείπονται να γίνουν από πλευράς πολιτείας αλλά και νομοθεσίας για την σωστότερη αντιμετώπισή του. «Το ουσιαστικότερο πρόβλημα είναι η απουσία προληπτικής πολιτικής. Αν και τα θεραπευτικά προγράμματα είναι σίγουρα πολύ χρήσιμα, εξίσου διαπιστωμένο είναι πως δεν δουλεύουμε όσο θα έπρεπε στο θέμα της πρόληψης», αναφέρει η κ. Ζαραφωνίτου.
«Για μια ουσιαστικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τη δημιουργία μιας ουσιαστικότερης πρόληψης εφόσον κατ’ όπως αποδεικνύεται μια απλή ενημέρωση δεν αρκεί. Θα πρέπει να συστηματοποιηθεί καθώς και να απευθύνεται με τη σοβαρότητα που πρέπει, χωρίς να γιγαντώνουμε τον μπαμπούλα τον ναρκωτικών. Ένας απλός τρόπος για να διαδοθεί το σωστό μήνυμα θα μπορούσε να είναι και η χρήση των κοινωνικών δικτύων, ειδικά αναλογιζόμενοι την απήχηση που γνωρίζουν» συμπληρώνει η κ. Ζαραφωνίτου. Με την ιδιότητα του κοινωνιολόγου επιβεβαιώνει μάλιστα πως η αυξητική τάση που παρατηρείται σήμερα οφείλεται σίγουρα στα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία στο σύνολό της. Μια έντονη κρίση που διαδέχεται ή έπεται μια εξίσου μεγάλη κρίση αξιών την οποία οι νέοι βιώνουν εντονότερα… «Ο νέος είναι εκείνος που ουσιαστικά χρειάζεται αξίες περισσότερο από όλους ειδικά όταν υπάρχει και ζει σε ένα περιβάλλον που οξύνονται τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα».
Εθνικό πρόβλημα
Εκτός όμως από ένα σύνθετο κοινωνικό και υγειονομικό πρόβλημα, τα ναρκωτικά είναι σίγουρα και ένα διεθνικό πρόβλημα. Κάθε χρόνο περίπου 6.100 άτομα πεθαίνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση από υπερβολική δόση ναρκωτικών, ενώ 1.700 πεθαίνουν από τον ιό HIV / AIDS που οφείλεται στη χρήση ναρκωτικών την ίδια στιγμή μάλιστα που 1.800 νέα άτομα προσβάλλονται από τον HIV εξαιτίας των ναρκωτικών, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ.
Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τους αριθμούς, όσο και τη φύση και τις προεκτάσεις του προγράμματος η λύση της αποποινικοποίησης χωρίς όρους δεν θα μπορούσε να καταστεί αποτελεσματική, όπως μας ενημερώνει η κ. Ζαραφωνίτου, εάν δεν συνδυαζόταν τουλάχιστον με ενεργή δράση των συναρμόδιων διεθνικών φορέων. «Το πρόβλημα της διακίνησης δεν είναι εθνικό, πρόκειται για μια διεθνική μορφή οργανωμένου εγκλήματος, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εθνικά» συμπληρώνει, επιβεβαιώνοντας πως μια απαραίτητη συνθήκη στην αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να είναι και η σύλληψη των διακινητών, εκτός από την αυστηρότερη αντιμετώπισή τους.
Άλλωστε αυτό θα συνέβαλε και στη χρηματοδότηση των αρμόδιων φορέων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Σύμφωνα με το άρθρο 45 του νόμου περί ναρκωτικών ουσιών οι συλλήψεις συμβάλλουν ενεργά και στην καταπολέμηση του προβλήματος αφού τα έσοδα και οι χρηματικές ποινές που επιβάλλονται για παραβάσεις που αφορούν διακίνηση ναρκωτικών ουσιών εισάγονται στον προϋπολογισμό του κράτους με σκοπό να εγγραφούν σε σχετικές πιστώσεις στους προϋπολογισμούς των συναρμόδιων υπουργείων, και να διατεθούν για την αντιμετώπιση του ίδιου του προβλήματος.
Διαβάστε ολόκληρο τον επίμαχο νόμο με ένα κλικ εδώ.
Ρεπορτάζ: Νίκη Παπάζογλου
Πηγή: newsbeast.gr
Σχετικά άρθρα
Ενημερωθείτε για τις απεργίες που θα γίνουν μέσα στο μήνα
Δείτε όλα τα εφημερεύοντα φαρμακεία στην Αττική
