«Οδηγός για την έγκυρη παρουσίαση θεμάτων για τα ναρκωτικά» από τον ΟΚΑΝΑ

odigos-gia-tin-egkiri-parousiasi-thematon-gia-ta-narkotika-apo-ton-okana

«Οι προκαταλήψεις βιάζουν ανθρώπινες ψυχές» ανέφερε ο Π. Κουρουμπλής

Λέξεις όπως «ναρκομανής, ηρωινομανής, λευκός θάνατος, η μάστιγα των ναρκωτικών» και εικόνες σκληρές «με σύνεργα χρήσης, ανθρώπων να κάνουν χρήση με φόντο εγκαταλελειμμένα κτίρια κ.ά.», προκαλούν φόβο, αποστροφή και κοινωνικό στιγματισμό, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια ημερίδας με θέμα "ΜΜΕ και Εξαρτήσεις", την οποία διοργάνωσε ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ), με αφορμή την παρουσίαση του "Οδηγού για την έγκυρη παρουσίαση θεμάτων σχετικά με τα ναρκωτικά".

Εναλλακτικά προτείνεται η χρήση λέξεων όπως «εξάρτηση (αντί για εθισμός), εξαρτησιογόνες ουσίες (αντί για ναρκωτικά), εξαρτημένο άτομο, χρήστης εξαρτησιογόνων ουσιών (αντί για ναρκομανής), θεραπευόμενος ασθενής (εάν βρίσκεται σε διαδικασία θεραπείας), το φαινόμενο της εξάρτησης των εξαρτησιογόνων ουσιών (αντί η μάστιγα των ναρκωτικών), απεξαρτημένος (αντί για πρώην ναρκομανής), ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Όπως τονίστηκε, καίρια είναι η σημασία της επιλογής τόσο των λέξεων, όσο και των εικόνων, που συνοδεύουν την είδηση. Μέσω της ορθής ενημέρωσης του κοινού και της ρεαλιστικής ανάδειξης του προβλήματος, επιδιώκεται και ο σκοπός του αποστιγματισμού τόσο της εξάρτησης (ασθένεια και όχι ατομική επιλογή), όσο και των εξαρτημένων (ασθενείς με δικαίωμα στη θεραπεία και όχι παραβάτες, επικίνδυνοι, χωρίς προοπτική θεραπείας-αλλαγής-ίασης) ,αλλά και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη διευκόλυνση πολιτικών που συνδέονται με την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ο υπουργός Υγείας Παναγιώτης Κουρουμπλής απηύθυνε έκκληση προς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης «να παίξουν χρήσιμο ρόλο στην απαλλαγή της κοινωνίας από προκαταλήψεις, οι οποίες σκοτώνουν τις ανθρώπινες σχέσεις και βιάζουν ανθρώπινες ψυχές».

Ο υπουργός κάλεσε, επίσης, «τα ΜΜΕ, ακόμη και εκείνα που θεωρούν ότι τα θέματα των ναρκωτικών ”δεν πουλάνε”, να σκεφθούν ότι για την αξία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας έχει ευθύνη και ο δημοσιογράφος, ο εκδότης, η πολιτεία, πρωτίστως», ενώ ζήτησε «να καλλιεργήσουμε τον ψυχικό πλούτο του ελληνικού λαού και να ενδιαφερθούμε για αυτά τα οποία συμβαίνουν δίπλα μας. Να μην υποκύψουμε στην βία της αδιαφορίας».

«Στη συμβολικά φορτισμένη εικόνα του τοξικομανούς που είναι τόσο παραπλανητική όσο και κατασκευασμένη, φτάνοντας συχνά στα όρια της παραπληροφόρησης, πρέπει να απαντήσουμε με απομυθοποιήσεις και όχι με νέους μύθους», ανέφερε κατά το χαιρετισμό του ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Πανούσης. «Αφού η μυθοποίηση όπως και η δαιμονοποίηση των ναρκωτικών δεν συμβάλλουν στην ορθολογική και μακροπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης του φαινομένου, και αφού τα ναρκωτικά, και κυρίως οι χρήστες, συνδέονται άρρηκτα με τον φόβο (ή και το παιχνίδι) του θανάτου και με την ανασφάλεια θυματοποίησης, τότε θα έπρεπε οι νόμοι και οι άνθρωποι των ΜΜΕ να αναλάβουν την πρωτοβουλία της αποφόρτισης του κλίματος» προσέθεσε ο κ. Πανούσης.

«Η ενημέρωση δεν είναι παράθεση απόψεων είναι πρώτα απ’ όλα αναζήτηση της αλήθειας. Της αλήθειας σαν αξίας κοινωνικής, πολιτιστικής και άρα ηθικής. Αυτή η αλήθεια δεν απαιτεί τόσο τη γνώση, όσο την ελευθερία. Την απελευθέρωση από εμμονές, προκαταλήψεις και προσχήματα», ανέφερε ο Ευάγγελος Καφετζόπουλος, νευρολόγος-ψυχίατρος, πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ.

Ο τρόπος παρουσίασης μιας είδησης επιδρά θετικά ή αρνητικά, επισήμανε, σημειώνοντας παράλληλα ότι «ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών έχει αποτύχει. Ταύτισε στη συνείδηση του κόσμου τον εξαρτημένο με τον εγκληματία», και ζήτησε να αναπτυχθεί «μία κοινωνική συμμαχία» για την αντιμετώπιση της εξάρτησης και «την από κοινού δράση για την ένταξη όλων των εξαρτημένων στη θεραπεία».

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Πλειός ανέφερε ότι ανάλογα με τις λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν δίνεται και διαφορετική ερμηνεία στο θέμα, φέρνοντας ως παράδειγμα τη λέξη «ναρκομανής» που δημιουργεί την εικόνα περιθωριοποιημένου, χαμηλού κοινωνικού στρώματος, που προκαλεί φόβο. Ζήτησε «να εκπαιδευθούν οι δημοσιογράφοι, ώστε να μπορούν να εκπαιδεύουν το κοινό τους».

Η δημοσιογράφος και εκπρόσωπος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) Νανά Νταουντάκη ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «ο υπερβολικός φωτισμός μίας είδησης και, κυρίως, ο δραματοποιημένος φωτισμός μίας μόνον πλευράς της δεν αφήνει χώρο για συνολικότερη εξέταση του ζητήματος και απομακρύνει ακόμη περισσότερο τα αίτια μίας κατάστασης ή μίας πράξης».

Η ταχύτητα και η μετάδοση της πληροφορίας οφείλει να μην αποβαίνει σε βάρος της εγκυρότητας της. Ο λόγος και η εικόνα ως κώδικες επικοινωνίας είναι φορείς πληροφορίας αλλά και συναισθηματικού φορτίου, ικανού πολλές φορές να συνδέσει έννοιες με ιδιότητες που δεν τους ανήκουν, όπως π.χ. τον εξαρτημένο με την επιθετικότητα και τον κίνδυνο. Αντίθετα η ορθή και ψύχραιμη επιλογή λέξεων και εικόνων έχει τη δύναμη να καταρρίψει μύθους και να συμβάλλει στην αποσύνδεση, στην αποφόρτιση και τελικά στον αποστιγματισμό εξαρτημένων ατόμων, αναφέρθηκε κατά την ημερίδα.

Την παρουσίαση του «Οδηγού για την έγκυρη παρουσίαση των θεμάτων σχετικά με τα ναρκωτικά», έκανε η υπεύθυνη του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας του ΟΚΑΝΑ Νίνα Πλαγιανάκου, σημειώνοντας ότι σκοπός του Οδηγού είναι να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του δημοσιογράφου, παρέχοντας έγκυρες και επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες, να δοθούν απαντήσεις, να αποσαφηνιστούν έννοιες, να αναδειχθούν πλευρές συχνά αθέατες, σε μια προσπάθεια για τη μεταστροφή ή την αποφόρτιση των κοινωνικών στερεοτύπων, που συνοδεύουν τα εξαρτημένα άτομα.