Γιατί βάφουμε αυγά το Πάσχα;

Οι θεωρίες που ξεκινούν από παγανιστικές παραδόσεις και φτάνουν μέχρι τη Μαρία Μαγδαληνή και τη μητέρα του Ιησού

Δεν υπάρχει ίσως πιο χαρακτηριστική εικόνα για το Πάσχα από τα βαμμένα αυγά που είτε φιγουράρουν μέσα σε ένα όμορφα στολισμένο καλάθι, είτε βρίσκονται στα χέρια μας, έτοιμα να τσουγκριστούν.

Τα πασχαλινά αυγά δεν αποτελούν μια ελληνική πρωτοτυπία, καθώς υπάρχει σαν έθιμο του Πάσχα και σε άλλους λαούς, ανεξαρτήτως χριστιανικού δόγματος.

Πώς όμως ξεκίνησε αυτή η παράδοση; Δυστυχώς, δεν υπάρχει μια βέβαιη απάντηση στο ερώτημα αυτό, με διάφορες εξηγήσεις να έχουν προταθεί για το πώς τα σφιχτά, βαμμένα αυγά κατέληξαν μέρος της παράδοσης του χριστιανικού Πάσχα.

Διαβάστε παρακάτω ορισμένες από τις πιο γνωστές εξηγήσεις γύρω από το έθιμο…

Εορτασμός της Άνοιξης

Τα αυγά είχαν συχνά την τιμητική τους σε παγανιστικές λατρευτικές εκδηλώσεις και τους εορτασμούς για την Άνοιξη. Σύμβολα της αναγέννησης και της νέας ζωής, τα αυγά αποτελούν το καλύτερο σύμβολο στους εορτασμούς για την αναγέννηση της φύσης μετά το χειμώνα.

Διόλου σπάνια, διακοσμούνταν κατάλληλα για να ταιριάξουν στο πνεύμα της εορτής, ενώ δίνονταν σαν δώρο σε οικογένεια και φίλους. Εύκολα μπορεί να δει κάποιος πώς η αναγέννηση που φέρνει η Άνοιξη, συνδέεται με την ανάσταση του Ιησού, στη μέση της ίδιας εποχής. Για το λόγο αυτό, πολλοί ισχυρίζονται ότι η παράδοση της διακόσμησης αυγών και της προσφοράς τους σαν δώρο, υιοθετήθηκε από τους Χριστιανούς που την ενέταξαν στους πασχαλινούς εορτασμούς.

Μια παράδοση με καταγωγή από τη Μεσοποταμία

Οι πρώτοι Χριστιανοί που έζησαν στη Μεσοποταμία συνήθιζαν να βάφουν τα αυγά κόκκινα προκειμένου να συμβολίσουν το αίμα του Θεανθρώπου που χύθηκε κατά τη σταύρωσή Του για τη σωτηρία των ανθρώπων, σύμφωνα με το περιοδικό Donahoe's Magazine που ειδικευόταν σε θέματα του Καθολικισμού και κυκλοφόρησε από το 1878 μέχρι το 1908. Όπως σημειώνεται, η Εκκλησία υιοθέτησε τη συγκεκριμένη παράδοση, συνεχίζοντάς τη μέχρι σήμερα.

Η συνεισφορά του άγγλου βασιλιά

Στη διάδοση της παράδοσης των βαμμένων αυγών κατά τους πασχαλινούς εορτασμούς, δεν αποκλείεται να συνέβαλε και ο βασιλιάς Εδουάρδος Α’ της Αγγλίας. Κατά τον 13ο αιώνα, ο Εδουάρδος διέταξε 450 αυγά να βαφτούν και να διακοσμηθούν με φύλλα χρυσού, τα οποία κατόπιν δώρισε σε μέλη της αυλής του.

Οι θρύλοι με τη Μαρία Μαγδαληνή

Πολλοί θρύλοι θέλουν τη Μαρία Μαγδαληνή να έχει παίξει ένα ρόλο-κλειδί στην παράδοση του βαψίματος των αυγών. Η μία εκδοχή εστιάζει στην επίσκεψη της Μαρίας Μαγδαληνής στον τάφο του Ιησού, τρεις ημέρες μετά την ανάστασή Του. Η γυναίκα είχε μαζί της ένα καλάθι με βρασμένα αυγά προκειμένου να τα μοιραστεί με τις υπόλοιπες Μυροφόρες. Σύμφωνα με το θρύλο, όταν έφτασε στον τάφο για να ανακαλύψει πως η πέτρα είχε μετακινηθεί και πως ο τάφος ήταν άδειος, τα αυγά βάφτηκαν σε ένα λαμπερό κόκκινο χρώμα!

Μια άλλη παράδοση, θέλει τη Μαγδαληνή να απευθύνεται στο ρωμαίο αυτοκράτορα Τιβέριο Καίσαρα, ανακοινώνοντάς του την ανάσταση του Ιησού. «Όσο σηκώθηκε Αυτός από το μνήμα του, άλλο τόσο κι αυτά τα αυγά από άσπρα θα γίνουν κόκκινα», αποκρίθηκε ο αυτοκράτορας, υποδεικνύοντας ένα καλάθι αυγά που -ανάλογα την εκδοχή- είτε κρατούσε κάποιος δίπλα στον Καίσαρα, είτε βρίσκονταν στο τραπέζι, είτε είχε μαζί της η Μαγδαληνή. Όπως μπορείτε να μαντέψετε, τα αυγά έγιναν αμέσως κόκκινα, αφήνοντας άναυδο τον Τιβέριο.

Οι παραδόσεις με τη μητέρα του Ιησού

Από την άλλη, ορισμένοι θρύλοι της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, θέλουν την ίδια τη μητέρα του Ιησού, τη Μαρία, πίσω από την παράδοση των βαμμένων αυγών, κι όχι τη Μαρία Μαγδαληνή. Η Μαρία, ως γνωστόν, κατά τη Σταύρωση του Ιησού βρίσκεται πάνω στο Γολγοθά και παρακολουθεί το μαρτύριο του ιού Της. Κατά τις παραδόσεις, κουβαλά αυγά. Σύμφωνα με τη μία εκδοχή, το αίμα του Ιησού πέφτει πάνω στα αυγά, βάφοντάς τα κόκκινα.

Κατά μια άλλη εκδοχή, η Παναγιά θρηνεί, ικετεύοντας τους στρατιώτες στο σταυρό να μην φέρονται έτσι στο γιο Της. Έτσι, τους προσφέρει αυγά και καθώς τα δάκρυά Της πέφτουν πάνω τους, βάφουν το κέλυφος με ένα λαμπερό χρώμα!

Ώρα για τσούγκρισμα

Όσον αφορά στην… ιεροτελεστία του τσουγκρίσματος, η παράδοση θέλει να συμβολίζει την κατεστραμμένη είσοδο στον τάφο του Ιησού μετά την ανάστασή Του. Εξ ου και το τσούγκρισμα λαμβάνει χώρα μετά την Ανάσταση.

Παράλληλα, σύμφωνα με άλλη παράδοση, το ίδιο το σπάσιμο του τσοφλιού συμβολίζει την ανάσταση. Όπως το κλωσόπουλο σπάει το κέλυφος του αυγού και βγαίνει στο φως της ζωής, έτσι και ο Θεάνθρωπος σπάσει τα δεσμά του θανάτου και ξανάρχεται στη ζωή.

Σε κάθε περίπτωση βέβαια, η ελληνική παράδοση θέλει το πρώτο αυγό που βάφεται σε κάθε σπίτι, να ανήκει στην Παναγία και να μην επιτρέπεται να τσουγκριστεί.

Ας σημειωθεί βέβαια ότι το τσούγκρισμα των αυγών σαν παιχνίδι, ανιχνεύεται και στη βρετανική λαϊκή παράδοση. Όπως συμβαίνει και σήμερα, ο ένας κρατά ένα βρασμένο αυγό κι ο «αντίπαλος» προσπαθεί να του το σπάσει, δίχως να καταστρέψει το δικό του. Κι φυσικά δεν έλλειπαν και οι παρατυπίες με ορισμένους να χρησιμοποιούν απομιμήσεις αυγών από διάφορα υλικά, προκειμένου να μην σπάνε!

Αναφορές για την παράδοση του τσουγκρίσματος, μπορούμε να βρούμε από τους μεσαιωνικούς χρόνους, σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, όπως στο Ζάγκρεμπ και στην Πολωνία.