Το «ισλανδικό θαύμα» που σώζει εφήβους τώρα και στην Ελλάδα

to-islandiko-thavma-pou-sozi-efivous-tora-ke-stin-ellada

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των γονέων και των τοπικών κοινωνιών

Το 1998 γεννήθηκε μια ιδέα στην Ισλανδία με στόχο να προστατευτούν οι έφηβοι από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το τσιγάρο. Το «Youth in Europe»
ήταν ένα πρότυπο κοινωνικό πείραμα που τα αποτελέσματά του ήταν τόσο θεαματικά που βρήκε μιμητές στην υπόλοιπη Ευρώπη, από τη βόρεια Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία έως τις νότιες Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα.

Στόχος του προγράμματος είναι η πρόληψη από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών και κατανάλωσης αλκοόλ μέσα από την ένταξη των εφήβων σε διάφορες δραστηριότητες, τόσο έξω από το σπίτι, όσο και με την οικογένειά τους.

Ασφαλώς δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Στην Ισλανδία, ωστόσο, συντελέστηκε ένα πραγματικό θαύμα: τα κρούσματα νεανικής μέθης μειώθηκαν από 42% το 1998 στο 5% σήμερα, οι έφηβοι καπνιστές μειώθηκαν από 23% στο 3% την ίδια περίοδο και οι χρήστες κάνναβης από 17% σε 7%.

Οι αριθμοί διαψεύδουν όσους πιστέψουν ότι το πρόβλημα αφορά μόνο τις χώρες του κρύου βορρά. Στη Σάντα Σεβερίνα, έναν μικρό ιταλικό δήμο που εισήγαγε το ισλανδικό μοντέλο για να βοηθήσει τους νέους της, το 28% των παιδιών δοκιμάζουν για πρώτη φορά αλκοόλ στα 14 τους χρόνια, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 19%, ενώ το 63% έχει μεθύσει τουλάχιστον μια φορά - ποσοστό διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Το πρόγραμμα και στην Ελλάδα

Για «απίστευτα αποτελέσματα» για τους Έλληνες έφηβους κάνει λόγο, μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η Σοφία Γιαννουχίδου, κοινωνιολόγος και επικεφαλής του Κέντρου Πληροφόρησης Νέων του δήμου Κορδελιού - Ευόσμου, ο οποίος είναι και ο μοναδικός που τρέχει το πρόγραμμα στην Ελλάδα.

Το ισλανδικό πρόγραμμα ξεκίνησε στον ελληνικό δήμο πριν από δυο χρόνια με τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου 70 ολόκληρων σελίδων από 1.000 έφηβους ηλικίας 16 ετών - ένα δείγμα αρκετά μεγάλο για να εξάγουν οι ειδικοί συμπεράσματα για την κατάσταση γενικότερα στην Ελλάδα.

Ο δήμος βρίσκεται σε αυτή τη φάση, στην επεξεργασία των αποτελεσμάτων, τα οποία θα ανακοινωθούν σε ειδική ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη άνοιξη.

«Μπορώ να σας πω ότι κάποιες απαντήσεις μάς εξέπληξαν δυσάρεστα. Η εικόνα που έχουμε για, παράδειγμα, για την ελληνική οικογένεια λέει πως είναι αρκετά δεμένη. Οι έφηβοι λένε, όμως, ότι δεν νιώθουν ζεστασιά στο σπίτι τους. Θέλουν χρόνο με τους γονείς τους που δεν έχουν και μάλλον πρέπει να αλλάξει η πεποίθησή μας ότι αρκεί αυτό που λέμε "ποιοτικός χρόνος" για να νιώσουν ικανοποίηση. Όχι, τα παιδιά θέλουν απλώς πολύ χρόνο με τους γονείς τους», σημειώνει η Σοφία Γιανναχίδου.

Πράγματι, ισλανδικό θαύμα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ενεργή συμμετοχή των γονέων, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.

Στην Ισλανδία, για παράδειγμα, οικογένειες και κοινωνία συμφώνησαν να μην επιτρέπουν στους εφήβους κάτω των 16 ετών να βγαίνουν μετά τις δέκα κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και μετά τις 12 το καλοκαίρι. Αρκεί μια τέτοια απαγόρευση για την επιτυχία; «Φυσικά βοηθάει όταν δεν γυρίζουν οι έφηβοι άσκοπα έξω ή δεν ξενυχτάνε» εξηγούσε στην ιταλική εφημερίδα «Λα Ρεπούμπλικα» η Ίνγκα Ντόρα Σιγκφουσντότιρ, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Ρέκιαβικ. «Αλλά για να μην ψάχνουν τα παιδιά διεξόδους στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ, θα πρέπει να τους προσφέρουμε διέξοδο στην οικογένεια, στα σπορ, στη μουσική».

Έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η Ισλανδία περιοριζόταν σε ενημερωτικές εκστρατείες για τις αρνητικές συνέπειες από τη χρήση των ναρκωτικών ουσιών και την κατανάλωση αλκοόλ. Τα αποτελέσματα ήταν μηδαμινά: οι νέοι Ισλανδοί ήταν ανάμεσα στους πρώτους στις καταχρήσεις στην Ευρώπη. Η υιοθέτηση του προγράμματος συνοδεύτηκε από ένα ερωτηματολόγιο 80 ερωτήσεων: «Πόσα τσιγάρα καπνίζει την ημέρα;», «Οι γονείς σου ξέρουν πού βγαίνεις τα βράδια;».

Το ίδιο ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν και οι Έλληνες έφηβοι στον Εύοσμο. Δίνοντας απαντήσεις που, όπως είπε η κοινωνιολόγος Σοφία Γιανναχίδου, θα μας εκπλήξουν.