Ζητούμενο η ελευθερία, οικονομική και πολιτική

zhtoumeno-h-eleytheria-oikonomikh-kai-politikh

Ο οικονομολόγος Μανώλης Γραφάκος, γράφει για τη στρεβλή αντίληψη που κυριαρχεί στην Ελλάδα σχετικά με το άνοιγμα των αγορών. Προς τα πού πρέπει να κινηθούμε

Με τον όρο οικονομική ελευθερία ορίζουμε το θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα επιλογής και άσκησης οικονομικής δραστηριότητας και το δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία.

Tου Μανώλη Γραφάκου*

Σε μία χώρα οικονομικά ελεύθερη, τα άτομα δουλεύουν, παράγουν, καταναλώνουν, μετακινούνται και επενδύουν με τον τρόπο που εκείνα επιθυμούν, ενώ κράτος και θεσμοί προασπίζουν τις πολιτικές ελευθερίες, την ασφάλεια της ιδιωτικής περιουσίας, την δυνατότητα εισόδου στις αγορές, το κράτος δικαίου.

Το Ινστιτούτο Heritage Foundation υπολογίζει την οικονομική ελευθερία των κρατών μέσω ενός σύνθετου δείκτη που μετρά τέσσερις κατηγορίες μεταβλητών: κράτος δικαίου, μέγεθος κυβέρνησης, αποτελεσματικότητα ρυθμιστικού πλαισίου και ελευθερία οικονομικής δραστηριότητας. Η οικονομική ελευθερία είναι συνυφασμένη με ανάπτυξη, ευημερία και υψηλά επίπεδα διαβίωσης. Ο βαθμός οικονομικής ελευθερίας σχετίζεται θετικά με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, καινοτομία, προστασία του περιβάλλοντος, κοινωνική συνοχή, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, διαφάνεια, μείωση της ακραίας φτώχειας και των ανισοτήτων.

Η μελέτη εξετάζει 186 χώρες τις οποίες ταξινομεί στην κλίμακα 40 έως 100 και τις κατατάσσει σε πέντε κύριες κατηγορίες. Τα αποτελέσματα του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας 2017 είναι τα ακόλουθα:

Όσο η οικονομική ελευθερία επεκτείνεται (56,8 το 1995 – 60,9 το 2017) το παγκόσμιο ακαθάριστο προϊόν αυξάνεται (40 τρις $ το 1993 – 74,6 τρις $ το 2015) και τα ποσοστά φτώχειας μειώνονται σημαντικά (33% του παγκόσμιου πληθυσμού το 1993- 10,7% το 2013). Το κατά κεφαλήν εισόδημα στις πέντε πρώτες «οικονομικά ελεύθερες» ευρωπαϊκές χώρες είναι 38.693 $, ενώ στις πέντε τελευταίες 16.498 $.

Η χώρα μας με δείκτη οικονομικής ελευθερίας 55 (παγκόσμιος μ.ο. 60,9) κατατάσσεται στις «μη ελεύθερες χώρες» και καταλαμβάνει την 127η θέση σε 180 κράτη. Βρίσκεται στην παρέα της Τυνησίας (123η θέση), του Νεπάλ (125η θέση), του Μπαγκλαντές (128η θέση) και της Μογγολίας (129η θέση). Υπολείπεται τριάντα και πλέον θέσεις από τη Ζουαζηλάνδη (88η θέση), την Ουγκάντα (91η θέση) και τη Μπουρκίνα Φάσο (93η θέση). Μεταξύ των 44 ευρωπαϊκών κρατών (με μ.ο. δείκτη 68), η χώρα μας καταλαμβάνει την τιμητική 43η θέση! Τα γειτονικά Σκόπια βρίσκονται στην 18η θέση, ενώ αρκετά υψηλότερα είναι όλες οι πρώην Ανατολικές χώρες που βίωσαν συνθήκες πολιτικής και οικονομικής ανελευθερίας (π.χ Εσθονία 2η, Λιθουανία 8η, Ρουμανία 20η, Βουλγαρία 23η, Αλβανία 30η).

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χαμηλότεροι δείκτες της χώρας μας αφορούν τους τομείς του κράτους δικαίου και το μέγεθος της κυβέρνησης, ενώ οι υψηλότεροι δείκτες αφορούν τομείς όπου η χώρα μας έχει εκχωρήσει την άσκηση πολιτικής στην ΕΕ (νομισματική σταθερότητα, ελεύθερο εμπόριο).

Στη χώρα μας είναι εμφανές ότι οι οικονομικές ελευθερίες είναι υπό διωγμό. Το επιχειρείν έχει «δαιμονοποιηθεί» χρόνια τώρα και έχει διαμορφώσει, αρνητικά για την επιχειρηματικότητα, στερεότυπα και νοοτροπίες επί δεκαετίες. Στην Ελλάδα κυριαρχεί η αντίληψη ότι το άνοιγμα των αγορών και οι οικονομικές ελευθερίες είναι συνώνυμα με την ασυδοσία και την έλλειψη κανόνων. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Χώρες με οικονομικές ελευθερίες στηρίζονται σε ένα σταθερό, διάφανο πλαίσιο κανόνων και σε ένα κράτος δικαίου. Χώρες με χαμηλούς δείκτες χαρακτηρίζονται από ανομία, αναποτελεσματικότητα, αδιαφάνεια και σε πολλές περιπτώσεις κυβερνώνται από απολυταρχικά καθεστώτα που περιορίζουν τις ελευθερίες και τις ευκαιρίες των πολιτών.

Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Μετά από επτά και πλέον χρόνια ύφεσης, πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα. Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Το άνοιγμα στις επενδύσεις και στην επιχειρηματικότητα είναι όρος εθνικής επιβίωσης. Μόνο σε ένα «ελεύθερο οικονομικά» περιβάλλον, οι προσπάθειες θα αποδώσουν. Μείωση του κράτους και της κρατικής παρέμβασης ουσιαστικά σημαίνει ένα πράγμα: την άρση των υφιστάμενων εμποδίων-αντικινήτρων, που θεσμοθετήθηκαν για να προστατεύσουν τα προνόμια των λίγων, εις βάρος της οικονομικής ευημερίας των πολλών. Οι μεταρρυθμίσεις προς την ενίσχυση της οικονομικής ελευθερίας είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ανάπτυξη και την ευημερία του τόπου μας.

*Οικονομολόγος, πρώην Δήμαρχος Μελισσίων, Γενικός Γραμματέας Δήμου Μεταμόρφωσης.

πηγή