Πώς να διαχειριστείτε το άγχος στις πανελλαδικές εξετάσεις

Η περίπτωση της Ευαγγελίας και οι συμβουλές από την ψυχολόγο της Γραμμής «Μαζί για το Παιδί»

Χιλιάδες κλήσεις λαμβάνει η γραμμή 11525 του «Μαζί για το Παιδί» που απευθύνεται σε γονείς, εκπαιδευτικούς, παιδιά και εφήβους.

Λειτουργεί από το Φεβρουάριο 2009 με σκοπό τη ψυχολογική στήριξη και την παροχή συμβουλών και κατευθύνσεων σε γονείς, παιδιά και εφήβους. Μάλιστα έχει λάβει από την αρχή λειτουργίας της έως σήμερα περισσότερες από 46.500 κλήσεις από παιδιά, εφήβους, γονείς αλλά και εκπαιδευτικούς.

Aπό τον Ιανουάριο 2017 έως και σήμερα, η Συμβουλευτική Γραμμή «11525 Μαζί για το Παιδί», έχει λάβει περισσότερες από 2.000 κλήσεις παρέχοντας κυρίως συμβουλές σε οικογενειακά θέματα (σχέσεις γονιών/παιδιών, διαχείριση διαζυγίου και ζήλια). Το 2016 έλαβε συνολικά 6.931 κλήσεις παρέχοντας κυρίως συμβουλευτική σε θέματα παιδιών/εφήβων.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ευαγγελίας. Η μητέρα απευθύνθηκε στη γραμμή 11525 , αρκετά αγχωμένη, ζητώντας βοήθεια στο πώς να «πείσει» την 17χρονη κόρη της,‘Αννα, να προετοιμαστεί καλύτερα για τις πανελλαδικές εξετάσεις, οι οποίες πρόκειται να ξεκινήσουν σε λίγο καιρό.

Η «καλύτερη» προετοιμασία για την μητέρα μεταφραζόταν σε περισσότερες ώρες διαβάσματος από την πλευρά της κόρης και λιγότερες εξόδους με φίλους, ώστε να μπορέσει να αποδώσει στις εξετάσεις και να περάσει σε κάποιο πανεπιστήμιο. Η μητέρα ανέφερε ότι προσπαθεί να κινητοποιήσει την κόρη της προς αυτή την κατεύθυνση και να της εξηγήσει ότι είναι πολύ σημαντικό να «φορτσάρει», τώρα που ήρθε η στιγμή να κριθεί το μέλλον της. Η Ευαγγελία δεν κατάφερε να σπουδάσει, καθώς παντρεύτηκε σε πολύ μικρή ηλικία, και δεν θέλει η κόρη της να ακολουθήσει το ίδιο μονοπάτι με την ίδια. Παραδέχεται ότι έχει πολλά όνειρα για την κόρη της, τα οποία θέλει να δει την κόρη της να πραγματοποιεί. Ωστόσο, η Άννα αντιδρούσε και θύμωνε με την μητέρα της, κατηγορώντας την ότι δεν μπορεί να καταλάβει μια κατάσταση που δεν έχει βιώσει και τον βαθμό του άγχους που αυτή η κατάσταση της διακινεί. Κατά συνέπεια οι συζητήσεις τους κατέληγαν σε ένταση και σύγκρουση.

Η ψυχολόγος της γραμμής μίλησε με την Ευαγγελία, αναγνωρίζοντας λεκτικά τις προσδοκίες της και την διάθεσή της να προσφέρει ό,τι καλύτερο μπορεί στην κόρη της, εστιάζοντας παράλληλα στην ανάγκη αυτό να γίνει με ένα τρόπο που θα μπορεί να είναι λειτουργικό και για την κόρη της.

Πιο συγκεκριμένα, έγινε συζήτηση για την ανάγκη να διαχωρίσει τον εαυτό της (τις δικές της προσδοκίες και όνειρα) από την κόρη της, να μην ταυτίζεται μαζί της, καθώς αυτή η ταύτιση πιθανά δημιουργεί στην Άννα πρόσθετο άγχος και φόβο ότι αν αποτύχει στις εξετάσεις θα απογοητεύσει την μητέρα της και δεν θα είναι πλέον αγαπητή και αποδεκτή από εκείνη. Παροτρύνθηκε να προσεγγίσει την κόρη της, διερευνώντας μέσω διαλόγου το πώς βιώνει η ίδια η Άννα αυτή την περίοδο, να «δει» μέσα από τα δικά της μάτια. Να της δώσει χώρο να περιγράψει με δικά της λόγια τις προσδοκίες που έχει η ίδια για τον εαυτό της, στόχους που η ίδια έχει θέσει, σκέψεις και οτιδήποτε την φοβίζει ή την δυσκολεύει και παράλληλα να της δείξει ότι κατανοεί τη δύσκολη περίοδο που περνά και την διαθεσιμότητα της να την στηρίξει σε ό,τι χρειαστεί. Η ψυχολόγος της γραμμής συζήτησε με την Ευαγγελία ότι είναι χρήσιμο να «ακούσει» το πώς νοηματοδοτεί η Άννα μια εν δυνάμει αποτυχία και τι σημαίνει για εκείνη η επιτυχία και ποιόν εξυπηρετεί.

Οι συμβουλές για τους γονείς

Όπως εξηγεί η Κλεοπάτρα Τσουχνικά, Ψυχολόγος στο «Μαζί για το Παιδί»: «Όλοι έχουμε βιώσει άγχος το οποίο είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μια απειλή ή σε μια αίτηση για την αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Αισθανόμαστε ένταση και πιεζόμαστε από πολλές σκέψεις. Το άγχος σε περιορισμένο βαθμό μπορεί να είναι θετικό, να ενισχύσει τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητά μας και να μας κινητοποιήσει να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις. Η εφηβεία είναι πράγματι μια στρεσογόνος περίοδος που επηρεάζει συναισθηματικά τους εφήβους αφού συμβαίνουν πολλές αλλαγές τόσο σε βιο-σωματικό, σε γνωστικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Όλες οι παραπάνω αλλαγές και οι δυσκολίες που αυτές οι αλλαγές φέρνουν, μαζί με τις απαιτήσεις των σχολικών εξετάσεων, προκαλούν άγχος στους εφήβους.

Οι έφηβοι πλημμυρίζονται από δυσλειτουργικές σκέψεις (“κι αν αποτύχω;”, “δε θυμάμαι τίποτα”, “είμαι άχρηστος”) που τους προκαλούν συναισθήματα όπως είναι η νευρικότητα, ο θυμός, η ευσuγκινησία, η ανησυχία, ο φόβος και η απογοήτευση. Συχνά, λόγω του άγχους, οι έφηβοι μπορεί να αισθάνονται κεφαλαλγίες, κοιλιακά άλγη, βγάζουν δερματικά εξανθήματα ή παρουσιάζουν διαταραχές διατροφής. Όλα τα παραπάνω δυσκολεύουν τους εφήβους να συγκεντρωθούν, μπλοκάρει η μνήμη τους και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση».

Πως μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς:

Φροντίζοντας τον οργανισμό των εφήβων μέσα από μια καλή διατροφή, ξεκούραση αλλά και καλό ύπνο.

Δημιουργώντας ένα καθαρό, φωτεινό, ήσυχο και ευχάριστο περιβάλλον στο σπίτι βοηθά τους εφήβους να συγκεντρωθούν καλύτερα.

Βοηθώντας τους εφήβους να οργανώσουν το χρόνο και το διάβασμά τους αφού η καλή οργάνωση μειώνει την αίσθηση ανασφάλειας και κατά συνέπεια το άγχος που αυτή προκαλεί.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη των εφήβων για εξόδους και άλλες δραστηριότητες. Οι έξοδοι με φίλους βοηθούν τους εφήβους να χαλαρώσουν, να ξεχαστούν, να μοιραστούν τις δυσκολίες τους. Τα διαλείμματα και το γέλιο αναζωογονούν τους εφήβους.

Ενθαρύνοντας την φυσική άσκηση, ο καθαρός αέρας και η σωματική ευεξία βοηθούν επίσης στη μείωση του άγχους.

Συναισθηματικά αλλά και γνωστικά, μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τους εφήβους να προσανατολιστούν στην επιτυχία και όχι στην αποτυχία. Μπορούν να τους βοηθήσουν να αντικαταστήσουν την αναμονή αποτυχίας με την αναμονή επιτυχίας, τον φόβο αποτυχίας με την ελπίδα επιτυχίας. Την αβεβαιότητα, την γκρίνια και την παραίτηση μπορούν να βοηθήσουν τους εφήβους να τις αντικαταστήσουν με αγωνιστικότητα και αισιοδοξία.

Κάνοντας σαφές στους εφήβους ότι η επιτυχία ή η αποτυχία στις εξετάσεις δεν καθορίζουν την αξία τους. Χρειάζεται να τους δείξουν ότι τους αποδέχονται για αυτό που είναι και ότι είναι εκεί για να τους στηρίξουν προκειμένου να κάνουν το καλύτερο για εκείνους.

Να εμπιστευτούν τους εφήβους, τις ικανότητές τους και την προσπάθεια που καταβάλλουν. Αυτό που τελικά μοιάζει να έχουν ανάγκη περισσότερο οι έφηβοι από τους γονείς τους κατά τη δύσκολη περίοδο των εξετάσεων είναι στήριξη, σταθερότητα, ασφάλεια και αποδοχή.

Τα πιο συνηθισμένα θέματα που καλείται να διαχειριστεί η επιστημονική ομάδα της Γραμμής είναι κατά σειρά:

1. οικογενειακά θέματα (σχέσεις γονιών/παιδιών και διαχείριση διαζυγίου)

2. θέματα συμπεριφοράς (επιθετικότητα/θυμός, άγχος, κοινωνικότητα και ζήλια)

3. οριοθέτηση (οριοθέτηση και υπολογιστής)

4. σχολικά θέματα (σχολικές δυσκολίες, προβλήματα με το διάβασμα και bullying)

5. εφηβεία και αναπτυξιακά θέματα (σεξουαλικότητα/σχέσεις δύο φύλων, προβλήματα ύπνου, εκπαίδευση τουαλέτας και κατάθλιψη)

πηγή