Η πολιτική οικονομία του ΔΝΤ και η περίπτωση της Ελλάδας

Η κρισιμότητα της "επόμενης μέρας" μετά τον τερματισμό του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, οι εισοδηματικές ανισότητες, οι διακρίσεις στην αγορά εργασίας και η πορεία του ΔΝΤ στην Ελλάδα μέχρι σήμερα

Η πορεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο χρόνο και ο ρόλος του στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα συζητήθηκαν σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

Κεντρικός ομιλητής στη συζήτηση με τίτλο «Η πολιτική οικονομία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και η περίπτωση της Ελλάδας», ήταν ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ Μιχάλης Ψαλιδόπουλος. Συνομιλητής του, ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Πρόεδρος του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» Νίκος Πετραλιάς.

O M. Ψαλιδόπουλος αναφέρθηκε στη διαχρονική εξέλιξητης οικονομικής σκέψης του Ταμείου, από την προσχώρησή του στο μεταπολεμικό κεϊνσιανό consensus ως την υιοθέτηση, μετά το 1989, της λεγόμενης συναίνεσης της Ουάσινγκτον, με ενδιάμεσο σταθμό –από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ως τη δεκαετία του ’80– τη μετάβαση στο μονεταρισμό.

Όπως επισήμανε ο καθηγητής Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μετά την κριτική που κατά καιρούς του έχει ασκηθεί, το Ταμείο έχει αρχίσει να ενσωματώνει στην ανάλυσή του νέες προβληματικές όπως οι εισοδηματικές ανισότητες, ηκλιματική αλλαγή και οι διακρίσεις στην αγορά εργασίας, κυρίως σε βάρος των γυναικών.

Όσον αφορά τους υφιστάμενους σχεδιασμούς του ΔΝΤ, ο εκπρόσωπος της Ελλάδας αναφέρθηκε στις τρέχουσες διεργασίες για την αλλαγή του είδους της εποπτείας που (οφείλει να) ασκεί το Ταμείο, στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ικανότητάς του να δρα προληπτικά, ενώ ιδιαίτερη μνεία έκανε στις επεξεργασίες για τη διαμόρφωση νέων στρατηγικών παρέμβασης του Ταμείου σε χώρες-μέλη νομισματικών ενώσεων, μετά την εμπειρία της κρίσης στην Ευρωζώνη.

Σχολιάζοντας τη διαφαινόμενη πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προχωρήσει στη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, ο κ. Ψαλιδόπουλος εκτίμησε ότι ο συναφής προβληματισμός σχετίζεται μόνο με την ανάγκη της ΕΕ να θεραπεύσει τις δικές της ανεπάρκειες, αλλά και με τους συσχετισμούς δύναμης στο εσωτερικό του ΔΝΤ, που καθιστούν προοδευτικά δυσμενέστερη τη θέση της Γηραιάς Ηπείρου, περιορίζοντας το ρόλο και την επιρροή της. Όσον αφορά την Ελλάδα, ο κ. Ψαλιδόπουλος υπογράμμισε την κρισιμότητα της «επόμενης μέρας», μετά τον τερματισμό του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, καθώς, όπως τόνισε, επείγει να διαμορφωθεί μια συνεκτική στρατηγική για τη μεταμνημονιακή εποχή.

Στη δική του παρέμβαση ο Νίκος Πετραλιάςεπικεντρώθηκε στο σημείο καμπής που σηματοδότησε το 1994 η «συναίνεση της Ουάσινγκτον». Αναφέρθηκε στην έντονη αμφισβήτηση της πολιτικής του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας ήδη από τη δεκαετία του ’80, καθώς είχαν αρχίσει να πληθαίνουν οι φωνές που έκαναν λόγο για κρίση ταυτότητας των δύο θεσμών, επισημαίνοντας την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των στόχων τους και των μέσων της επίτευξής τους. Η στροφή στην πολιτική του ΔΝΤ, που έγινε γνωστή ως Washington Consensus, είχε ως βασικό της γνώρισμα την πίστη σε «μια σειρά νεοφιλελεύθερων δογμάτων, ως επί το πλείστον γνωστών από την εμπειρία του ριγκανισμού και θατσερισμού της δεκαετίας του ’80, όπως η δημοσιονομική πειθαρχία, η απελευθέρωση εγχώριων και διεθνών συναλλαγών, η ιδιωτικοποίηση δημόσιων επιχειρήσεων, ο περιορισμός του δημόσιου τομέα, οι ανταγωνιστικές συναλλαγματικές ισοτιμίες κ.ά».

Ο κ. Πετραλιάς αναφέρθηκε, επίσης, στην κομβικής σημασίας παρέμβαση του πρώην επικεφαλής οικονομολόγου της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζόζεφ Στίγκλιτζ, ο οποίος, καυτηριάζοντας την «καταστροφική πολιτική του ΔΝΤ» τόσο στην περίπτωση των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας όσο και στην περίπτωση της «θεραπείας-σοκ που επέβαλε το ΔΝΤ στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ιδιαίτερα στη Ρωσία», διακήρυξε την αναγκαιότητα μιας «μετα-συναίνεσης της Ουάσινγκτον» (Post-Washington Consensus), με την «παλιά αντίληψη περί “κράτους έναντι αγοράς”, να αντικαθίσταται από αυτήν περί “κράτους και αγοράς”, με πολύ περιορισμένο εύρος κρατικών παρεμβάσεων».

πηγή