Fitch: Διπλή αναβάθμιση με ευνοϊκές προβλέψεις για ανάπτυξη, χρέος

Θετικά μηνύματα για ανάπτυξη και δημοσιονομικό τομέα δίνει η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, δέκα μέρες πριν το τέλος του τρίτου μνημονίου

Σε διπλή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας στην Βαθμίδα ΒΒ- από Β προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης Fitch 10 ημέρες πριν το τέλος του τρίτου μνημονίου δίνοντας θετικά μηνύματα για ανάπτυξη και δημοσιονομική πορεία.

Στο σχόλιο με το οποίο συνοδεύει την αναβάθμιση του ο οίκος θεωρεί εξαιρετικά θετικές τις αποφάσεις για το ελληνικό χρέος που πήρε το Eurogroup του Ιουνίου και βασίζει την αναβάθμιση στο ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να διατηρήσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα στο 2,7% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο ως το 2030 διατηρώντας παράλληλα και μια ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,4%.

Όπως τονίζεται η ολοκλήρωση της τελικής αξιολόγησης του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) της Ελλάδας ανοίγει το δρόμο για μια επιτυχή έξοδο από το πρόγραμμα ΕΜΣ στις 20 Αυγούστου 2018.

Η Fitch εκτιμά ότι η βιωσιμότητα του χρέους υποστηρίζεται επίσης από ιστορικό πρωτογενών πλεονασμάτων της γενικής κυβέρνησης, την προσδοκία μας για σταθερή αύξηση του ΑΕΠ. τα πρόσθετα φορολογικά μέτρα που θεσπίστηκαν για να τεθούν σε ισχύ έως το 2020 και κάπως μειωμένους πολιτικούς κινδύνους. Η συμφωνία προβλέπει την εκ των προτέρων καταβολή των πληρωμών από τόκους και λήξης με δάνεια του EFSF ύψους 96,4 δισεκατομμυρίων ευρώ (που δεν υπόκεινται σε αιρεσιμότητες ). Το χρέος και οι τόκοι για τα δάνεια του ΕΤΧΣ θα αναβληθούν για το 2033 (από το 2023 προηγουμένως). Η μέση διάρκεια του ελληνικού χρέους είναι 19 έτη, (εξαιρουμένων των εντόκων γραμματίων και των repos) και είναι μεταξύ των μεγαλύτερων στις χώρες που παρακολουθεί η Fitch. Η μετάθεση πληρωμής τόκων και χρεολυσίων κατά 10 χρόνια προβλέπεται να επιμηκύνει περαιτέρω τη μέση διάρκεια.

Τα μέτρα άμεσης εφαρμογής περιορίζουν τις ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης (GFN)στο 9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο για το 2019-30. ποσοστό αρκετά χαμηλότερο από το 15% του ΑΕΠ, που ήταν ο στόχος για μεσοπρόθεσμη διατηρησιμότητα του χρέους που υιοθέτησε η Ευρωομάδα. Συνεπώς το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι χαμηλό, η μέση διάρκεια είναι μακρά και οι χρηματοδοτικές ανάγκες είναι χαμηλές, παρά το υψηλό απόθεμα δημόσιου χρέους. Στην έκθεση της η Fitch αναμένει από τις ελληνικές αρχές να χρησιμοποιήσουν εν μέρει το μαξιλάρι ρευστότητας των 24,1 δις για να «αγοράσουν» πιο ακριβά τμήματα του χρέους (π.χ. από τα δάνεια του ΔΝΤ). Επιπλέον το πραγματικό επιτόκιο για το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, στο 1,8%, είναι αρκετά χαμηλότερο από αυτό των περισσότερων ομολόγων της ευρωζώνης.

Άλλα τμήματα της δέσμης μέτρων μεσοπρόθεσμης ελάφρυνσης του χρέους υπόκεινται σε πολιτικές προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα η κατάργηση του επιτοκιακού περιθωρίου επιτοκίου που σχετίζεται με το τμήμα αγοράς του χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος από το 2018 και η μεταφορά κερδών για τα ελληνικά ομόλογα που πραγματοποίησε η ΕΚΤ από το πρόγραμμα αγοράς χρεογράφων για το 2010, συμπεριλαμβανομένων των κερδών άλλων κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης (συμμετοχές της ANFA). Οι μεταφορές (4 δισεκατομμύρια ευρώ, 2,3% του ΑΕΠ) θα πραγματοποιηθούν σε εξαμηνιαίες δόσεις από το 2018 έως τον Ιούνιο του 2022. Τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των χρηματοδτικών αναγκών ή για τη χρηματοδότηση άλλων επενδύσεων σε συμφωνία με τους ευρωπαίους πιστωτές.

Η Fitch επισημαίνει την δέσμευση του Eurogroup gia δυνατότητα περαιτέρω αναπροσαρμογής του χρέους σε "ένα απροσδόκητα πιο δυσμενή σενάριο". Τονίζει ότι η Ευρωομάδα ανέφερε ότι θα επανεξετάσει το 2032 εάν χρειάζεται πρόσθετα μέτρα χρέους για την επίτευξη των στόχων των χρηματοδοτικών αναγκών υποθέτοντας ότι η Ελλάδα συμμορφώνεται με τους δημοσιονομικούς στόχους της ΕΕ.

Σημαντικό και το Μαξιλάρι ρευστότητας

Η έκθεση της Fitch στέκεται στην εκταμίευση της τελευταίας δόσης των 15 δις ευρώ που εξασφαλίζουν στην Ελλάδα ένα αποθεματικό ύψους 24,1 δισ. Ευρώ (13% του ΑΕΠ). Σύμφωνα με την Ευρωομάδα, το εν λόγω αποθεματικό θα καλύψει τις ανάγκες χρηματοδότησης από κρατικούς πόρους για 22 μήνες (έως τα μέσα του 2020). Οι εκτιμήσεις μας δείχνουν ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί πλήρως μέχρι το 2022, έναντι ενδεχόμενων χρηματοδοτικών κινδύνων για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Αυτό θα πρέπει με τη σειρά του να στηρίξει την εμπιστοσύνη της αγοράς και την πρόσβαση στην αγορά μετά το πρόγραμμα.

Πολυετής δημοσιονομική υπεραπόδοση

Ο οίκος τονίζει ότι τα δημόσια οικονομικά συνεχίζουν να βελτιώνονται. Το 2017 η Ελλάδα σημείωσε συνολικό πλεόνασμα του προϋπολογισμού 0,8% του ΑΕΠ, από 0,6% το προηγούμενο έτος και το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν 4% του ΑΕΠ. Αυτό ήταν μια σημαντική δημοσιονομική υπεραπόδοση Το 2017 καταγράφηκε υπεραπόδοση 1,9% του ΑΕΠ , έναντι του στόχου του προγράμματος του ΕΜΣ για 1,75% του ΑΕΠ, λόγω υψηλότερων από τις προβλεπόμενες στον προϋπολογισμό εσόδων και περιορισμού των δαπανών.

«Αναμένουμε ότι οι δημοσιονομικές επιδόσεις θα παραμείνουν υγιείς κατά την περίοδο μετά το πρόγραμμα. Προβλέπουμε τη συνέχιση των πρωτογενών πλεονασμάτων κατά μέσο όρο 2,7% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του 2018-30» σημειώνει η Fitch .

Μάλιστα εκτιμά ότι ο ρυθμός αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ είναι 3,4%, το ακαθάριστο δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί στο 123,3% του ΑΕΠ έως το 2030 από 182,7% το 2018. Αναμένουμε ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα θα παραμείνουν οριακά κάτω από το 3,5% 2023 και να πέσει κάτω από το 3% από το 2024.

Το ίδιο και η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ . Όπως τονίζεται η ελληνική οικονομία έχει αύξηση του ΑΕΠ για πέντε διαδοχικά τρίμηνα, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2018 αυξήθηκε κατά 0,8% σε τριμηναία βάση και 2,3% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση . Η Fitch αναμένει αύξηση κατά 2% το 2018 και 2,3% το 2019. Η απορρόφηση της επενδυτικής ζήτησης, η μείωση του ποσοστού ανεργίας και η πλήρης εκκαθάριση των καθυστερούμενων οφειλών της κυβέρνησης αναμένεται να στηρίξουν την εγχώρια ζήτηση. Η συμβολή του καθαρού εμπορίου είναι πιθανό να παραμείνει μικρή λόγω της ισχυρής αύξησης των εισαγωγών. Οι επενδύσεις παραμένουν έντονες στις εισαγωγές. Αναμένουμε ότι τόσο η ιδιωτική όσο και η κρατική κατανάλωση θα ανακάμψουν σταδιακά, καθώς η δημοσιονομική πολιτική θα είναι λιγότερο σφιχτή από ό, τι το 2015-18.

Η Fitch προβλέπει πολιτική σταθερότητα αλλα βλέπει και προκλήσεις στην διατήρηση υψηλών δημοσιονομικών στόχων για πολλά χρόνια Κατά την άποψή μας, το εγχώριο πολιτικό σκηνικό έχει γίνει κάπως πιο σταθερό και οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και ευρωπαίων πιστωτών έχουν βελτιωθεί σημαντικά, μειώνοντας τον κίνδυνο μιας μελλοντικής κυβέρνησης που αντιστρέφει δραματικά τα μέτρα πολιτικής που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣ. Ωστόσο, οι μελλοντικές ελληνικές κυβερνήσεις πρέπει να διατηρήσουν τα πρωτογενή πλεονάσματα για εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα και αυτό μπορεί να δημιουργήσει πολιτικές προκλήσεις. «Μπορεί να υπάρξουν κάποιες μερικές πολιτικές ανατροπές στο μέλλον, ή δημοσιονομική χαλάρωση , καθώς ο διάλογος συνεχίζεται μεταξύ της Ελλάδας και των επίσημων πιστωτών της.» καταλήγει η Fitch

Προκλήσεις

Δεν λείπει ότι και το κομμάτι της έκθεσης που αναφέρεται στις προκλήσεις της οικονομίας με σημείο αναφοράς τις Τράπεζες "όπως τονίζεταιη αντιμετώπιση των μη αποτελεσματικών χρηματοδοτικών ανοιγμάτων (NPE), οι οποίες παραμένουν υψηλές στο 48,5% των συνολικών ανοιγμάτων τον Μάρτιο, παραμένει βασική πρόκληση και πιθανόν να χρειαστούν περαιτέρω προβλέψεις για να διαγραφούν. Ωστόσο σημειώνεται ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν δεσμευτεί για φιλόδοξα σχέδια μείωσης των NPEs σε περίπου 35% μέχρι τα τέλη του 2019 και έχουν επιτύχει τους ενδιάμεσους στόχους τους. Αναμένουμε ότι η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού θα συνεχίσει να βελτιώνεται, αλλά πιστεύουμε ότι οι κίνδυνοι εκτέλεσης εξακολουθούν να είναι σημαντικοί.

Σημειώνεται επίσης ότι καμία από τις τέσσερις συστηματικά σημαντικές τράπεζες της Ελλάδας δεν ήταν υποχρεωμένη να υποβάλει ένα κεφαλαιακό σχέδιο ως αποτέλεσμα των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων της ΕΚΤ τον Μάιο του 2018. Στις 26 Ιουλίου, η ΕΚΤ μείωσε το ανώτατο όριο της επείγουσας βοήθειας για την παροχή ρευστότητας σε ελληνικές τράπεζες σε 8,4 δισ. από την κορυφή της κατά 90 δισεκ. ευρώ τον Ιούλιο του 2015, αντανακλώντας τις θετικές εξελίξεις στις συνθήκες ρευστότητας. Η εξάρτηση από το Ευρωσύστημα όσον αφορά τη ρευστότητα συνεχίζει να μειώνεται. Το εξάμηνο έως το τέλος Ιουνίου, η συνολική χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα ανήλθε σε 16,3 δισ. Ευρώ (9,0 δισ. Ευρώ από την ΕΚΤ), από 33,7 δισ. Ευρώ στο τέλος του 2017. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την περαιτέρω χαλάρωση των ελέγχων κεφαλαίου τον Ιούνιο του 2018.

Η εμπιστοσύνη των καταθετών συνεχίζει να βελτιώνεται σταδιακά καιμά η Fitch . “Αναμένουμε ότι η αύξηση των καταθέσεων θα συνεχιστεί καθώς η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα θα ενισχυθεί, αν και η επιστροφή των καταθέσεων θα εξακολουθήσει να παρεμποδίζεται από τη μεγάλη δημοσιονομική επιβάρυνση”.

Τάσος Δασόπουλος