Η Αργεντινή εκπέμπει SOS: Πληθωρισμός, φτώχεια και ΔΝΤ γίνονται θανατηφόρο κοκτέιλ

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Αϊρες, Εμίλιο Καφάσι αναλύει τη ζοφερή οικονομική και κοινωνική κατάσταση στην Αργεντινή του 2019 - Τι συμβαίνει στη μεγάλη αυτή χώρα μερικούς μήνες μετά από το δάνειο-μαμούθ που έδωσε το ΔΝΤ; - Απαντήσεις που αποκαλύπτουν κατάσταση οικονομικού εγκλήματος

Τα ΜΜΕ σας (μας) βομβαρδίζουν τους τελευταίους μήνες με πληροφορίες που αναδεικνύουν τη σχεδόν απελπιστική οικονομική κατάσταση της Βενεζουέλας. Τι ξέρουμε για τη χώρα που εποφθαλμιά το δυτικό σύστημα εξουσίας; Γνωρίζουμε ότι ο πληθωρισμός είναι τεράστιος, η φτώχεια αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, οι πολίτες εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα καθώς δεν μπορεί να υπάρξει σ' αυτήν βιώσιμο μέλλον. Μέχρι εδώ καλά. Εχετε όμως μήπως πληροφορηθεί κάτι αντίστοιχο για την Αργεντινή; Εχουν τα διεθνή ΜΜΕ στην ημερήσια ατζέντα τους τη χώρα η οποία πήρε πρόσφατα το μεγαλύτερο δάνειο που έχει δώσει ποτέ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο; Οχι ε; Και όμως, τηρουμένων των αναλογιών τα πράγματα στην οικονομία της Αργεντινής εξελίσσονται με τον ίδιο αρνητικό τρόπο όπως στη Βενεζουέλα. Αλματώδης αύξηση της φτώχειας, πληθωρισμός στο θεό, θεαματική υποτίμηση του νομίσματος έναντι του δολαρίου. Σε αντίθεση όμως με τον όνομα του Μαδούρο, αυτό του Μάκρι ελάχιστοι από εσάς το γνωρίζετε. Πρόκειται για τον άνθρωπο που κυβερνά αυτή την τεράστια χώρα τα τελευταία τέσσερα χρόνια και που θα ζητήσει ανανέωση της λαϊκής εντολής στις προσεχείς προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου.

Σε μία προσπάθεια να βρει αξιόπιστες απαντήσεις για τις εξελίξεις που αφορούν την Αργεντινή (στην οποία έχει εκδηλωθεί τους τελευταίους μήνες ένα μεγάλο κίνημα αμφισβήτησης των κυρίαρχων πολιτικών, ούτε γι' αυτό μαθαίνουμε πολλά πράγματα στην Ελλάδα) το News 24/7 εντόπισε στο Μπουένος Αϊρες τον καθηγητή κοινωνιολογικής θεωρίας, Εμίλιο Καφάσι ο οποίος έδωσε ξεκάθαρες και λεπτομερείς απαντήσεις από τους οποίες εξάγεται ένα βασικό συμπέρασμα. Ο βασιλιάς Μάκρι είναι εντελώς γυμνός αφού στη χώρα υπό την προεδρία του συντελείται ένα οικονομικό έγκλημα για το οποίο κανείς επίσημος παράγοντας της Δύσης δεν μιλά!

Μετά από τρία και πλέον χρόνια διακυβέρνησης από τον Πρόεδρο Μάκρι, ποια είναι αυτή τη στιγμή η πολιτική κατάσταση στην Αργεντινή;

H πολιτική στην Αργεντινή (όχι μόνο ο "Μακρισμός" αλλά και ότι περιλαμβάνεται απ' αυτόν στον Περονισμό, δηλαδή διαφορετικά "φτερά" του ίδιου ουσιαστικά κινήματος) χαρακτηρίζεται από την προσομοίωση και τη διατύπωση επιθυμιών, χωρίς όμως την πλήρη εμπειρική υποστήριξη αλλά και τον προγραμματισμό των μέτρων που λάμβαναν και λαμβάνουν. H δυσχέρεια όμως, που παρουσιάζει το πολιτικό σύστημα, δεν είναι ποτέ προγραμματική αλλά το προϊόν μίας "προγύμνασης" από τους ειδικούς στο μάρκετινγκ και στα ζητήματα κοινής γνώμης. Στην περίπτωση του Προέδρου Μάκρι, ο ρόλος που διαδραματίζει ο Ντουράν Μπάρμπα (σσ σύμβουλος σε θέματα στρατηγικής της επικοινωνίας με καταγωγή από το Εκουαδόρ) είναι γνωστός.

Σύμφωνα με τη λογική του συγκεκριμένου δεν είναι απαραίτητο ποτέ να προτείνουμε ή να εξηγούμε μέτρα αλλά μπορούμε απλά να μιλάμε για επιθυμίες και την καθημερινή ζωή του κόσμου. Πρόκειται όμως για κάτι που έφερε ο Κιρχνερισμός μαζί με τη διαφθορά του Indec (σσ πρόκειται για τη στατιστική αρχή της χώρας). Στην Αργεντινή το κόμμα αντικατέστησε την πολιτική συζήτηση. Η ριζοσπαστική αριστερά διαθέτει μεγάλη οργανωτική και κινητοποιητική ικανότητα αλλά ασήμαντο εκλογικό βάρος αν και κάτι πάει να αλλάξει τώρα. Ωστόσο, το όριο είναι η εμπειρία των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων σε σχέση με την οικονομία. Η τρέχουσα οικονομική κατάρρευση της χώρας θέτει εν αμφιβόλω το "μακιγιάρισμα" που επιχείρησε ο Μακρισμός για να πάρει την εξουσία αλλά και να κερδίσει τις ενδιάμεσες εκλογές. Οπως εν αμφιβόλω πλέον τίθεται και η επανεκλογή του Μάκρι.

Είναι αληθές ότι παρά το μεγάλο δάνειο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η φτώχεια στη χώρα σας μεγαλώνει;

Απολύτως. Μόνο μέσα στο 2018 η φτώχεια αυξήθηκε από 28% σε 33% αλλά η τάση αύξησης είναι πιο "βαθιά" στους μήνες του νέου έτους παρόλο που δεν έχουμε ακόμη επίσημα στοιχεία. Μία από τις πρώτες υποσχέσεις του Μάκρι όταν ανέλαβε καθήκοντα το 2015 ήταν να μειώσει τον πληθωρισμό που εκείνη την εποχή "έτρεχε" στο 22%. Ο επίσημος πληθωρισμός για το περασμένο έτος, όπως καταγράφηκε από τη Στατιστική Αρχή που υποτίθεται ότι έχει "απολυμανθεί" από τη διαφθορά, ήταν 47,6%, ο μεγαλύτερος δηλαδή εδώ και 27 χρόνια, ξεπερνώντας ακόμα και το αντίστοιχο ποσοστό που είχε καταγραφεί κατά τη διάρκεια της πολύ σοβαρής κρίσης του 2001-2002!

Αν μιλήσουμε μόνο για τα τρόφιμα, ο πληθωρισμός από τον Μάρτιο του 2018 έως τον Μάρτιο του 2019 "πέταξε" από το 54% στο 64%. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση παγκοσμίως μετά από αυτή που έλαβε χώρα στη Βενεζουέλα. Τα επιτόκια τόσο για την κατανάλωση όσο και για το κεφάλαιο υπερβαίνουν το 70% με τις αναπόφευκτες συνέπειες που έχει το γεγονός αυτό στην ύφεση της οικονομίας. Υποτίθεται ότι η κύρια συμβολή του ΔΝΤ θα ήταν ο έλεγχος της συναλλαγματικής ισοτιμίας, ωστόσο η Αργεντινή είναι πρώτη στην κατάταξη της υποτίμησης του νομίσματός της η οποία αγγίζει το 100% και προηγείται κατά πολύ σε σχέση με χώρες όπως η Βραζιλία, η Τουρκία και η Ινδονησία.

Πίνακας για τη φτώχεια επί θητείας Μάκρι που σταματά στο μέσο του 2018. Από τότε τα πράγματα είναι σαφώς χειρότερα

Παρά τις υποσχέσεις για μείωσεις φόρων, ιδίως του λεγόμενου φόρου "κέρδους" που αφορά φυσικά πρόσωπα και επηρεάζει άμεσα τους μισθούς, αυτοί δεν μειώθηκαν. Οταν ανέλαβε ο Μάκρι, τέτοιου είδους φόρο πλήρωναν 1,2 εκατομμύρια μισθωτοί, τώρα τον πληρώνουν περίπου 2 εκατομμύρια, σχεδόν οι διπλάσιοι. Δεν αποκλείεται κάποια στιγμή αυτός ο φόρος να θίξει και τους συνταξιούχους. Φαίνεται ότι οι πολιτικές του ΔΝΤ προκαλούν φυγή κεφαλαίων ενώ ο πλήρης έλεγχος της οικονομίας της χώρας βρίσκεται στα δικά του χέρια. Απαιτούν, την ίδια στιγμή, το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα να μηδενιστεί. H συνεχής πτώση της αγοραστικής δύναμης των μισθών επηρεάζει πρώτες από όλους τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και την ίδια την είσπραξη των φόρων.

Eπίσημα, η κυβέρνηση Μάκρι αναγνωρίζει πτώση του ΑΕΠ 2,4% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο αλλά το ΔΝΤ την υπολογίζει σε 2,6% και ο ΟΟΣΑ σε 2,8% . Το δημόσιο χρέος σ' αυτά τα τρία χρόνια έχει αυξηθεί κατά 93 δισεκατομμύρια δολάρια, κατά 28% δηλαδή, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την υποθήκευση του μέλλοντος της χώρας κάτω από την υπαγόρευση των πολιτικών του ΔΝΤ.

Από πορεία διαμαρτυρίας στην Αργεντινή - AP

Ηταν απαραίτητο για τη χώρα να προχωρήσει σ' αυτό το δανεισμό;

Από την άποψη της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών καθόλου. Αλλά για μία κυβέρνηση που ενδιαφέρεται κυρίως να της βγαίνουν τα νούμερα και να τονώνει μόνο τομείς της οικονομίας όπως οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και η εξόρυξη πόρων από τις δασικές περιοχές, ήταν σαφές ότι έπρεπε να επιλυθεί το πρόβλημα της συναλλαγματικής ισοτιμίας και του πληθωριστικού αντικτύπου και πλέον δεν μπορούσε να το καταφέρει με δικά της χρήματα. Τα αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας μειώνονται πολύ γρήγορα ενώ τα σπρεντ εξακολουθούν να αυξάνοντας φτάνοντας τις 850 μονάδες βάσης (σσ. αρνητικό ρεκόρ πενταετίας σύμφωνα με το Reuters).

Τι σκέφτονται οι πολίτες της χώρας για το μέλλον τους, πολιτικό και οικονομικό;

Κοιτάξτε, το ένα τέταρτο των πολιτών θα ψηφίσει και πάλι τον Μάκρι αν και δεν θεωρεί το μέλλον του ως πολλά υποσχόμενο ή ακόμα και αν τιμωρήθηκε από την οικονομική πολιτική του. Αυτός ο πληθυσμός έχει μία αποστροφή για τον περονισμό και την αριστερά για ρατσιστικούς ή μιλιταριστικούς λόγους. Υπάρχουν όμως και οι μεγάλοι νικητές: Οι τράπεζες, οι γαιοκτήμονες, οι παραγωγοί και οι εισαγωγοί γεωργικών μηχανημάτων, οι εταιρίες εξόρυξης πετρελαίου και πάει λέγοντας.

Το 2019 είναι εκλογικό έτος για την χώρα, τον Οκτώβριο θα λάβουν χώρα οι προεδρικές εκλογές. Υπάρχει πολιτική δύναμη που μπορεί να αμφισβητήσει τον Μάκρι και να νικήσει;

Ο περονισμός είναι η δύναμη που να μπορεί να νικήσει τον Μάκρι αν καταφέρει να εξαλείψει τις εσωτερικές αντιθέσεις και να ελέγξει τα αντικρουόμενα συμφέροντα που υπάρχουν στις τάξεις του. Επίσης, πρέπει να λύσει το ζήτημα της ιδεολογικής ποικιλομορφίας που αναγνωρίζει ένα τεράστιο εύρος από τα δεξιά έως τα αριστερά. (....) οι πιθανότητες εκλογής αυξάνονται δραματικά...

Η πορεία του πληθωρισμού στη χώρα από το 1991 και έπειτα. Το ποσοστό του 2018 είναι το μεγαλύτερο εδώ και 27 χρόνια! - RAMIRO FERRANDO PARA PERFIL.COM

Εκτός από τη φτώχεια, ποιο είναι το αμέσως επόμενο πιο μεγάλο μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα της χώρας;

Η αύξηση της φτώχειας συνεπάγεται και άλλες αλλοιώσεις σε ποιοτικό επίπεδο. Η υποβάθμιση της δημόσιας παιδείας, των μεταφορών, της υγείας, της ποιότητας των τροφίμων είναι μερικές από αυτές. Για παράδειγμα, στο Μπουένος Αϊρες, στην πιο πλούσια πόλη της χώρας, η συμμετοχή του πληθυσμού σε κοινωνικές κουζίνες αυξήθηκε στο 40-50%. Ομως,παρά το γεγονός ότι παρατηρείται αύξηση της ζήτησης σε τέτοιου είδους κουζίνες, η κυβέρνηση εξασφαλίζει όλο και λιγότερα χρήματα γι' αυτά τα προγράμματα καθιστώντας ακόμα και αυτή τη διατροφή πολύ κακή ποιοτικά.

Tι θα θέλατε να πείτε στους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στην Αργεντινή;

Ο,τι αντιμετωπίζουμε μία ιστορική κατάρρευση, ίσως ακόμη μεγαλύτερη από αυτή της κρίσης του 2001-2002. Για παράδειγμα, αν λάβουμε υπόψιν το δείκτη Hank για τη δυστυχία μέσα στο 2018 ο οποίος δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Forbes" (αν και προσωπικά πιστεύω ότι οι δείκτες αυτοί είναι απλοϊκοί και ντετερμινιστικοί), τοποθετεί τη Βενεζουέλα πρώτη, την Αργεντινή δεύτερη και τη Βραζιλία τέταρτη. Δεν υπάρχουν βέβαια ευθείες αναφορές στον Μάκρι ή τον Μπολσονάρο γιατί ο συντάκτης είναι σαφώς νεοφιλελεύθερος.

Τελευταία ερώτηση: Είστε από εκείνους που πιστεύουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι ανίκητος και ότι ουσιαστικά συνιστά το τέλος της ιστορίας;

Νομίζω ότι είμαστε μάρτυρες μίας ανανεωμένης δεξιάς έκρηξης η οποία συνιστά μία δραματική αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων σε μεγάλες διεθνείς κλίμακες εναντίον δυνάμεων που από την πλευρά τους μάχονται και αντιστέκονται. Κανείς δεν μπορεί να δηλώνει έκπληκτος από τη συνεχή άνοδο του νεοφασισμού στον κόσμο ολόκληρο και όχι μόνο στη δύση. Μην ανατρέχετε στο παρελθόν. Μόλις πριν από λίγες ημέρες το κόμμα "Αληθινοί Φινλανδοί" κατέγραψε μία πολύ μεγάλη εκλογική επίδοση στην Φινλανδία. Ακροδεξιά κόμματα με σημαντικές αναφορές υπάρχουν σχεδόν σ' όλη την Ευρώπη. Ομως το ίδιο συμβαίνει και στη Λατινική Αμερική. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το μάρκετινγκ της δεξιάς αλλά οφείλεται στα λάθη, στη διαφθορά και στον πόλεμο φατριών στα προοδευτικά και στα αριστερά κόμματα. Σπαταλήθηκαν πολλές ευκαιρίες για να προσφερθεί σταθερή εμπειρία κοινωνικής κινητικότητας, κατάκτησης δικαιωμάτων και ελευθεριών. Μόνο μέσα από μία θεωρητική, ιδεολογική αλλά και προγραμματική αναπλήρωση, με βάση την αυτοκριτική εξέταση της κάθε εμπειρίας (επιτρέψτε μου να συμπεριλάβω εδώ και την εμπειρία της Ελλάδας με τον ΣΥΡΙΖΑ) μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία το νεοφιλελεύθερο, αυταρχικό κύμα.

O Εμίλιο Καφάσι

Ποιος είναι: Ο Εμίλιο Καφάσι γεννήθηκε στο Μπουένος Αϊρες και είναι καθηγητής και ερευνητής κοινωνιολογικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο της πόλης. Είναι επίσης επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα Πανεπιστήμια της Αμερικής και της Ευρώπης ενώ διευθύνει ερευνητικά προγράμματα, προγράμματα υποτροφιών και διδακτορικές διατριβές. Εχει γράψει βιβλία για το επιστημονικό του-και όχι μόνο αντικείμενο-όπως το "Διαδίκτυο, η Πολιτική και η Επικοινωνία" αλλά και "η Γραφειοκρατία" ενώ έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς εκατοντάδες άρθρα τόσο σε επιστημονικά περιοδικά όσο και σε μέσα μαζικής ενημέρωσης της Λατινικής Αμερικής. Τέλος, έχει ιδρύσει το επιστημονικό περιοδικό " Hipertextos" στο Πανεπιστήμιο της Μπουένος Αϊρες.

Νίκος Γιαννόπουλος