Η αισθητική στην Αθήνα της κρίσης

Σε έκθεση φωτογραφίας στο Βερολίνο που εγκαινιάστηκε χθες παρουσιάζεται η καλλιτεχνική παρέμβαση στο δημόσιο χώρο στην Αθήνα της κρίσης, με γκράφιτι ή εικαστικές δημιουργίες από street artists...

Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά την αρθρογραφία για την Ελλάδα μετά το 2011 στον ξένο τύπο, διαπιστώνει ότι ολοένα περισσότερο τα κείμενα συνοδεύονται όχι τόσο από εικόνες των πραγματικών γεγονότων αλλά από φωτογραφίες με ζωγραφιές και γκράφιτι σε δημόσιους χώρους.

Μετά την αποκλιμάκωση των κινητοποιήσεων αυτές οι μορφές καλλιτεχνικής παρέμβασης στο δημόσιο χώρο φαίνεται να προσφέρονται περισσότερο για την απεικόνιση των συνθηκών που επικρατούν στην Ελλάδα αλλά και των αισθημάτων από τα οποία διακατέχονται οι Έλληνες, υποστηρίζει η Γιούλια Τούλκε.

Για μήνες η επιστήμονας Ευρωπαϊκής Εθνολογίας επισκέπτονταν την Αθήνα, φωτογραφίζοντας έργα street art και γκράφιτι και συζητώντας με τους πρωταγωνιστές αυτού του χώρου. Μέρος των φωτογραφιών αυτών εκθέτει τώρα στην γκαλερί «Raum für drastische Maßnahmen» στο Βερολίνο.

Πολύ συγκεκριμένη τέχνη

Αυτό που έπεσε αμέσως στην αντίληψη της Γιούλια Τούλκε είναι ο ρεαλισμός που χαρακτηρίζει τα έργα του δρόμου στην Αθήνα. «Αν τα συγκρίνεις πχ. με αυτά στο Βερολίνο, τότε διαπιστώνεις ότι στο Βερολίνο τα έργα έχουν αρκετά αφηρημένο χαρακτήρα, ενώ στην Αθήνα είναι παραστατικά και αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα αποστεωμένα κορμιά και απελπισμένα ωχρά πρόσωπα.

Ο λόγος που εξηγεί αυτήν την παραστατικότητα είναι ότι ο ελληνικός λαός αναμφίβολα πάσχει από την πολιτική της λιτότητας: η εξαθλίωση αγγίζει πλέον και τα μεσαία στρώματα της κοινωνίας».

Ένας νέος με μία στοίβα από βιβλία στο κεφάλι του σε τοίχο στον Κεραμεικό Ένας νέος με μία στοίβα από βιβλία στο κεφάλι του σε τοίχο στον Κεραμεικό

Όπως και αλλού έτσι και στην Αθήνα υπάρχει ένας «καταμερισμός δουλειάς» μεταξύ αυτών που γράφουν γκράφιτι και αυτών που ζωγραφίζουν, γνωστοί ως street artists. Οι πρώτοι είναι ακτιβιστές που με σπρέι γράφουν συνήθως πολιτικά συνθήματα, ενώ οι δεύτεροι καλλιτέχνες. Πολλοί από αυτούς είναι απόφοιτοι σχολών τέχνης, που με πινέλο και μπογιά ζωγραφίζουν τους πίνακες τους σε δημόσιους χώρους βάσει ενός σχεδίου.

Η διαμαρτυρία είναι ένα από τα βασικά θέματα που απασχολούν αυτό το είδος τέχνης. Πολύ συχνά η διαμαρτυρία σχετίζεται με αντιασφυξιογόνες μάσκες, με μολότοφ, με δακρυγόνα της αστυνομίας. Άλλα θέματα είναι η απόγνωση του κόσμου, οι φόβοι τους, αλλά και τα αδιέξοδα των νέων.

Βλέπουμε πχ. σε μια ζωγραφιά τοίχου στον Κεραμεικό έναν νεαρό, το μέλλον του οποίου συμπιέζεται από το παρελθόν και από το παρόν: ενώ κάθεται σε μια στοίβα από βιβλία με φιλοσοφικά, ιστορικά και πολιτικά έργα της Αρχαίας Ελλάδας πάνω από το κεφάλι βρίσκεται μια άλλη στοίβα με βιβλία που έχουν τίτλους όπως «Μηδέν μέλλον», «Εγχειρίδιο για να επιζήσεις» ή ακόμη «Αθήνα σημαίνει πολυτέλεια».

Απουσία του κράτους από τους δημόσιους χώρους

Oι καλλιτέχνες της street art και του γκράφιτι παρεμβαίνουν ανενόχλητοι ακόμη και σε ιστορικά κτήρια Oι καλλιτέχνες της street art και του γκράφιτι παρεμβαίνουν ανενόχλητοι ακόμη και σε ιστορικά κτήρια.

Το ενδιαφέρον για την Γιούλια Τούλκε ήταν η διαπίστωση ότι πολλά από αυτά τα έργα είναι ζωγραφισμένα σε χώρους οι οποίοι έχουν σημαδευτεί από την κρίση:«Οι τοίχοι που ζωγραφίζονται είναι σανιδένιοι τοίχοι εγκαταλελειμμένων μαγαζιών και σπιτιών, τοίχοι ερειπωμένων κτηρίων. Πρόκειται δηλαδή για χώρους της κρίσης που κατά κάποιο τρόπο μετατρέπονται σε επιφάνειες προβολής μιας δημιουργικής αντιπαράθεσης με την κρίση. Έχεις την εντύπωση ότι ποτέ δεν υπήρχε τόσο πολύ street art όπως τώρα».

Πιθανώς όμως όχι μόνο ως απόρροια της κρίσης αλλά και εξαιτίας της απομάκρυνσης του κράτους από τους δημόσιους χώρους. Οι καλλιτέχνες της street art και του γκράφιτι μπορούν και κινούνται ελεύθερα.

«Προς το παρών δεν φαίνεται να γίνεται κάποια προσπάθεια να παραμένουν οι τοίχοι καθαροί. Αυτό ισχύει και για κτήρια εθνικής σημασίας, όπως είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη. Για μήνες παραμένουν τα γκράφιτι άθικτα. Σε περιοχές όπως τα Εξάρχεια πάλι δεν βλέπεις καμία παρουσία της αστυνομίας. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και την ημέρα οι καλλιτέχνες μπορούν να δουλέψουν ανενόχλητα».

Στους περίπου 40 υπολογίζει η Γιούλια Τούλκε τους δραστήριους καλλιτέχνες αυτού του χώρου. Συνήθως είναι άνδρες και όχι μεγαλύτεροι από 35 ετών. Όλοι τους είναι πολιτικοποιημένοι και στον έναν ή στον άλλο βαθμό αριστεροί.

Ακροδεξιούς καλλιτέχνες της street art δεν συνάντησε. «Όπως μου εξήγησε ένας από τους συνομιλητές μου στην Αθήνα, ο λόγος γι' αυτό είναι ότι στους ακροδεξιούς λείπει παντελώς το καλλιτεχνικό αισθητήριο. Η εξήγηση αυτή μου άρεσε».

Πηγή: skai.gr

Σχετικές ετικέτες:Πολιτισμός