Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο και Ευρωπαίος Υπουργός Οικονομικών στα 'σκαριά' της Κομισιόν

Μετασχηματισμό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, ένταξη Δημοσιονομικού Συμφώνου στο κοινοτικό Δίκαιο και κοινό Ευρωπαίο υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών - Αυτά είναι τα βασικά σημεία που προβλέπει η πρόταση της Κομισιόν για την εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης

Σε συνέχεια της δέσμευσης του Προέδρου Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ τον περασμένο Σεπτέμβριο, της Έκθεσης των Πέντε Προέδρων του Ιουνίου 2015 και το έγγραφο προβληματισμού για την Εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και το Μέλλον των οικονομικών της ΕΕ της άνοιξης του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε σήμερα τις προτάσεις της για το μέλλον.

Οι προτάσεις βασίζονται επίσης στις ιδέες που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν στην ομιλία του στη Σορβόννη τον Σεπτέμβριο. Αναμένεται να παρουσιαστούν στη Σύνοδο Κορυφής για το ευρώ, που θα πραγματοποιηθεί στις 15 Δεκεμβρίου 2017, στην οποία οι ηγέτες της ΕΕ θα συνέλθουν για μια πρώτη συζήτηση σχετικά με τα επόμενα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, και της ειδικής συνάντησης που πρόκειται να διεξαχθεί στις 28-29 Ιουνίου 2018 με σκοπό τη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων.

«Μετά από χρόνια κρίσης, είναι πλέον καιρός να πάρουμε το μέλλον της Ευρώπης στα χέρια μας. Η σημερινή ισχυρή οικονομική ανάπτυξη μας ενθαρρύνει να προχωρήσουμε προς τα εμπρός για να διασφαλίσουμε ότι η Οικονομική και Νομισματική μας Ένωση είναι πιο ενωμένη, πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική, και ότι αναλαμβάνει δράση προς όφελος όλων των πολιτών μας. Τώρα που ο καιρός είναι καλός είναι η καλύτερη στιγμή για να φτιάξουμε την οροφή», δήλωσε ο Πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.

Πιο γλαφυρό τρόπο επέλεξε ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις. «Κατά τη διάρκεια της κρίσης, έπρεπε μέσα σε μεγάλη τρικυμία να φτιάξουμε το σκάφος μας. Τώρα είμαστε σε πιο ήρεμα νερά. Και είναι η ευκαιρία να κάνουμε βήματα ώστε η επόμενη κρίση να μας βρει προετοιμασμένους», είπε ο αρμόδιος Επίτροπος για το ευρώ.

«Το ευρώ είναι παράγοντας ενότητας. Η Ευρωζώνη συσπειρώνει όχι μόνο 19 κράτη μέλη, αλλά 28. Το μέλλον της ΕΕ είναι το ευρώ και το μέλλον του ευρώ είναι η ΕΕ. Είναι απολύτως απαραίτητο να υπάρξουν πολιτικές σύγκλισης διότι με την ανάκαμψη θα φέρουμε το ευρώ στην καρδιά των πολιτών μας. Τρίτη αρχή είναι η Δημοκρατία. Το Ευρώ δεν υπάρχει αφηρημένα αλλά συνδέεται με τους πολίτες. Είναι σημαντικό η κοινοτική μέθοδος να συμπεριληφθεί στον πυρήνα της πρότασής μας. Έτσι εξασφαλίζεται ένα σύστημα απολογισμού», τόνισε ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί.

«Σας προτείνουμε ουσιαστικά τέσσερα εργαλεία, τρία στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και έναν για τον μετασχηματισμό του ΕΜΣ. Τα τρία είναι σταθεροποιητικής φύσης που θα βοηθήσουν μια χώρα που θα βρεθεί σε κατάσταση σοκ, να αντιμετωπίσει το πρόβλημα», εξήγησε ο Επίτροπος προϋπολογισμού Γκιούντερ Ετινγκερ. «Σκοπεύουμε επίσης να διπλασιάσουμε το υπάρχων Πρόγραμμα υποστήριξης διοικητικής μεταρρύθμισης SRSP. 300 εκ. ευρώ θα είναι διαθέσιμα ως το 2020».

Τέσσερις είναι οι βασικές, πρακτικές προτάσεις της Κομισιόν:

1. Πρόταση για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ) το οποίο θα εδράζεται στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ και θα βασίζεται στην καθιερωμένη δομή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Στην πρόταση αναγνωρίζεται ότι κατά τα τελευταία χρόνια, ο ΕΜΣ έχει διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο στη διασφάλιση της σταθερότητας της ζώνης του ευρώ, παρέχοντας βοήθεια στα κράτη μέλη για να ανακτήσουν ή να διατηρήσουν την πρόσβαση στις αγορές κρατικών ομολόγων. Το ΕΝΤ αναμένεται να βασιστεί στην αρχιτεκτονική του ΕΜΣ, με ουσιαστική διατήρηση των υφιστάμενων χρηματοπιστωτικών και θεσμικών δομών του, μεταξύ άλλων όσον αφορά τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσει να συνδράμει τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες.

Επίσης, το ΕΝΤ θα παρέχει τον κοινό μηχανισμό ασφαλείας για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης και θα ενεργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης για να διευκολύνει την ομαλή εξυγίανση των προβληματικών τραπεζών. Προβλέπεται επίσης ταχύτερη λήψη αποφάσεων σε επείγουσες περιπτώσεις και πιο άμεση συμμετοχή στη διαχείριση προγραμμάτων χρηματοδοτικής συνδρομής. Με την πάροδο του χρόνου, το ΕΝΤ θα μπορεί επίσης να αναπτύξει νέα χρηματοδοτικά μέσα, για παράδειγμα να υποστηρίξει πιθανή σταθεροποιητική λειτουργία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν αυτή την πρόταση έως τα μέσα του 2019.

2. Πρόταση για την ενσωμάτωση των ουσιωδών διατάξεων της Συνθήκης για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στο νομικό πλαίσιο της Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη την κατάλληλη ευελιξία που προβλέπεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και έχει προσδιοριστεί από την Επιτροπή από τον Ιανουάριο του 2015. Το 2012, τα 25 συμβαλλόμενα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν νομικά να ενσωματώσουν τις ουσιώδεις διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης στο δίκαιο της Ένωσης πέντε χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της, που αντιστοιχεί στην 1η Ιανουαρίου 2018. Αυτό έχει ζητηθεί και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η πρόταση ενσωματώνει στο δίκαιο της Ένωσης τα κύρια στοιχεία της Συνθήκης για την υποστήριξη υγιών δημοσιονομικών πλαισίων σε εθνικό επίπεδο και συνάδει πλήρως με τους ισχύοντες κανόνες που ορίζονται στο πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν αυτή την πρόταση έως τα μέσα του 2019.

3. Ανακοίνωση που προσδιορίζει τα πιθανά καθήκοντα Ευρωπαίου Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος θα έχει ρόλο Αντιπροέδρου της Επιτροπής και προέδρου της Eurogroup, όπως προβλέπεται από τις ισχύουσες Συνθήκες της ΕΕ. Η νέα αυτή θέση, συνδυάζοντας τις υφιστάμενες αρμοδιότητες και τη διαθέσιμη εμπειρογνωσία, αναμένεται να ενισχύσει τη συνεκτικότητα, την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λογοδοσία στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής για την ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ, με πλήρη σεβασμό στις εθνικές αρμοδιότητες. Εάν επιτευχθεί κοινή συμφωνία σχετικά με τον ρόλο του υπουργού έως τα μέσα του 2019, θα είναι δυνατή η δημιουργία αυτής της θέσης στο πλαίσιο της σύνθεσης της επόμενης Επιτροπής. Η Ευρωομάδα θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να εκλέξει τον υπουργό ως πρόεδρό της για δύο διαδοχικές θητείες, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι δύο θητείες.

4. Ανακοίνωση σχετικά με τα νέα δημοσιονομικά μέσα για μια σταθερή ζώνη του ευρώ εντός του πλαισίου της Ένωσης που προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν ορισμένοι δημοσιονομικοί μηχανισμοί, ουσιαστικοί για τη ζώνη του ευρώ και το σύνολο της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων και μελλοντικών δημόσιων οικονομικών της ΕΕ. Η ανακοίνωση εξετάζει τέσσερις πιθανούς μηχανισμούς: α) παροχή στήριξης στα κράτη μέλη για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μέσω ενός εργαλείου για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και τεχνικής στήριξης κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών· β) ειδικό μηχανισμό σύγκλισης για τα κράτη μέλη που καταβάλλουν προσπάθειες να ενταχθούν στο ευρώ· γ) μηχανισμό ασφάλειας για την Τραπεζική Ένωση, μέσω του ΕΝΤ/ΕΜΣ, που πρέπει να συμφωνηθεί έως τα μέσα του 2018 και να τεθεί σε λειτουργία έως το 2019· και δ) μηχανισμό σταθεροποίησης με σκοπό τη διατήρηση των επιπέδων των επενδύσεων σε περίπτωση μεγάλων ασύμμετρων κραδασμών. Η Επιτροπή θα υποβάλει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες τον Μάιο 2018, στο πλαίσιο των προτάσεών της για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα κληθούν τότε να εγκρίνουν τις προτάσεις αυτές έως τα μέσα του 2019. Για την περίοδο 2018-2020, η Επιτροπή προτείνει επίσης την ενίσχυση του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, διπλασιάζοντας τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για δραστηριότητες τεχνικής συνδρομής που θα φθάσει το ποσό των 300 εκατ. EUR έως το 2020. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει τη δοκιμή του νέου εργαλείου υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων σε πιλοτικό στάδιο. Για το σκοπό αυτό, προτείνει στοχευμένες αλλαγές στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων που διέπει τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ), ώστε να αυξήσει τις δυνατότητες να χρησιμοποιείται μέρος του αποθεματικού επίδοσης για την υποστήριξη συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν τις δύο τελευταίες προτάσεις το 2018.

Όπως σημειώνει η Επιτροπή, η σημερινή δέσμη μέτρων δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο βήμα της διαδικασίας για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης, που αποτελεί μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες για την Επιτροπή του Προέδρου Γιούνκερ.

Μαρία Ψαρά, φωτό: AP Photo/Olivier Matthys