Η Κομισιόν θέλει να κόψει κονδύλια από την Τουρκία

Την περικοπή των κονδυλίων προενταξιακής βοήθειας της ΕΕ στην Τουρκία προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αιχμές για το μεταναστευτικό και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη γείτονα. Οι ευρωβουλευτές τάχθηκαν υπέρ της περικοπής κονδυλίων, αλλά υπέρ της συνέχισης της ευρωπαϊκής πορείας της Άγκυρας

Εκτενής συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τα προενταξιακά κονδύλια πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο. Ως γνωστόν, η Κομισιόν ζητεί να μειωθούν τα κονδύλια προενταξιακής βοήθειας της Τουρκίας. Οι ευρωβουλευτές τάχθηκαν υπέρ της περικοπής των κονδυλίων, αλλά υπέρ της συνέχισης της ευρωπαϊκής πορείας τςη Τουρκίας. Ο Επίτροπος Χαν, που εκπροσώπησε την Κομισιόν στην συζήτηση, έχει υποβάλει πρόταση για την προσαρμογή των προενταξιακών ενισχύσεων στις περιστάσεις. Η πρότασή του αφορά μείωση συνολικά κατά 40% για το υπόλοιπο της περιόδου 2018-2020.

Στη συζήτηση εκ μέρους της Επιτροπής τοποθετήθηκε ο Επίτροπος για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τις Διαπραγματεύσεις για τη Διεύρυνση, Johannes Hahn, o οποίος σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις μας με την Τουρκία αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, κυρίως με τη συνεχιζόμενη αντίθεσή τους προς το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο 2016. Η ανάλυση στην ετήσια έκθεση της Επιτροπής δείχνει ότι η χώρα συνεχίζει να απομακρύνεται από την Ευρώπη. Στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης της Μεσοπρόθεσμης Προενταξιακής Βοήθειας, η Κομισιόν προτείνει να μειωθεί σημαντικά η χρηματοδότηση Τουρκίας, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, ιδίως της έλλειψης προόδου της χώρας προς την ΕΕ και της χαμηλής της ικανότητας απορρόφησης.

«Θα αναπροσανατολίσουμε την βοήθειά μας περισσότερο προς τομείς με υψηλότερη προτεραιότητα - τη δημοκρατία και τη διακυβέρνηση, την ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Προσβλέπουμε στην επίσημη έγκριση αυτής της πρότασης από τα κράτη μέλη στην επιτροπή MΠΒ τον Ιούλιο», είπε ο Επίτροπος Χαν.

«Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η χρηματοδότηση για την ένταξή της παραμένει ένα πολύτιμο μέσο για την ΕΕ με το οποίο θα στηρίξει τις σχέσεις της με ένα ευρύ φάσμα φορέων στην Τουρκία. Η Τουρκία είναι βασικός εταίρος και είναι προς το συμφέρον μας ο εταίρος αυτός να είναι σταθερός και δημοκρατικός. Πρόσφατες θεματικές αξιολογήσεις επιβεβαίωσαν επίσης τη σημασία των κονδυλίων για μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις, παρά τις σημαντικές προκλήσεις στην Τουρκία. Τα κονδύλια στοχεύουν στη βελτίωση του εκσυγχρονισμού και της ανάπτυξης της Τουρκίας και στην παροχή υποστήριξης σε ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων τμημάτων της τουρκικής κοινωνίας και στην ανάπτυξή της. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κεφάλαια με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο», πρόσθεσε.

Ο ίδιος αναφέρθηκε και στην συνεργασία στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων και της μετανάστευσης που «παραμένει κορυφαία προτεραιότητα τόσο για την ΕΕ όσο και για την Τουρκία». Αυτό περιλαμβάνει υποστήριξη για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης των συνόρων σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ και με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου. Στόχος εδώ είναι η πρόληψη και η καταπολέμηση της διασυνοριακής εγκληματικότητας. Αυτό συνεπάγεται την παροχή αποτελεσματικών εργαλείων για σύγχρονα συστήματα επιτήρησης των συνόρων.

«Επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω ότι κάθε εξοπλισμός που παραδίδεται για μη στρατιωτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται μόνο για πολιτικές δραστηριότητες, είναι σαφώς καθορισμένος και παρακολουθείται στενά. Ως εκ τούτου, όσον αφορά τα θωρακισμένα οχήματα, κάποια αναστάτωση φαίνεται να προέρχεται από το γεγονός ότι αναφέρονται στον Τύπο ως στρατιωτικά οχήματα και μερικές φορές μπερδεύονται ακόμη και με ένοπλα όχηματα, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν συμβαίνει. Το γεγονός είναι ότι, για παράδειγμα, όλοι οι αξιωματούχοι της ΕΕ που επισκέπτονται τα συριακά σύνορα κυκλοφορούν σε τεθωρακισμένα οχήματα: οι τουρκικές αρχές μπορούν να το κάνουν και νομίζω ότι αυτό είναι κατανοητό. Αυτή η λανθασμένη συζήτηση παραβλέπει όλως τυχαίως και εύκολα το γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ συνεχίζουν να πωλούν όπλα στην Τουρκία», τόνισε ο Επίτροπος Χαν.

Στην ειδική έκθεσή του για την Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η βοήθεια προς την Τουρκία είναι γενικά καλά σχεδιασμένη και ότι τα έργα παρέχουν αποτελέσματα. Ωστόσο, έχει επίσης ορθώς επισημανθεί ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης. «Λαμβάνουμε αυτά τα ζητήματα πολύ σοβαρά και έχουμε ήδη ενεργήσει για την αντιμετώπιση πολλών συστάσεων της έκθεσης. Εστιάζουμε περισσότερο στην εφαρμογή των όρων μας. Για παράδειγμα, στον τομέα της δικαστικής εξουσίας σταματήσαμε προσωρινά πολλά έργα με το Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων λόγω σοβαρών ανησυχιών σχετικά με την ανεξαρτησία αυτού του οργάνου. Έχουμε λάβει επίσης μέτρα για την αύξηση του ποσοστού των κεφαλαίων που διαχειρίζεται άμεσα η Επιτροπή».

Η εισηγήτρια
Στη συζήτηση τοποθετήθηκε, μεταξύ άλλων, η Kati Piri της ευρωομάδας των Σοσιαλιστών, η οποία είναι και εισηγήτρια του ΕΚ της ετήσιας έκθεσης για την Τουρκία. «Θέλω να πω στο ΕΛΚ ότι αυτό δεν είναι γενικά μια συζήτηση για την Τουρκία. Αυτή είναι μια πολύ συγκεκριμένη συζήτηση σχετικά με τα προενταξιακά κονδύλια που χρησιμοποιήθηκαν και ανησυχούμε πολύ για το τι συνέβη με αυτά τα κεφάλαια. Περίπου 36 εκ. ευρώ έδωσε η ΕΕ το 2011 στην Τουρκία για την αγορά τεθωρακισμένων οχημάτων για αποτελεσματικότερο έλεγχο των συνόρων. Το 2018 η κατάσταση αυτή άλλαξε δραστικά. Τους τελευταίους μήνες έχουν υπάρξει αρκετές αναφορές από οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δημοσιογράφους ότι με αυτά τα τεθωρακισμένα οχήματα πυροβολούν πρόσφυγες - προκαλώντας μερικές φορές το θάνατο – στην προσπάθειά τους να περάσουν τα τουρκικά σύνορα», τόνισε.

«Η σύμβαση που υπογράφηκε το 2011 αναφέρει ότι τα τεθωρακισμένα οχήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη φύλαξη των συνόρων. Εάν η Τουρκία θέλει να αποκλίνει από αυτό, τότε πρέπει να ζητήσει γραπτή άδεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εξ’ ου και το ερώτημα προς τον Επίτροπο Hahn: ακούμε συγκλονιστικές ιστορίες από πολλούς, συμπεριλαμβανομένης της Human Rights Watch. Η Τουρκία ζήτησε από την Επιτροπή την άδεια να χρησιμοποιήσει αυτά τα θωρακισμένα οχήματα με θερμικές κάμερες; Έχει ξεκινήσει η ΕΕ δική της ανεξάρτητη έρευνα; Δεν το ακούω αυτό. Και αν όχι, σκοπεύετε να το κάνετε αμέσως; Το οδυνηρό συμπέρασμα μπορεί να είναι ότι η ΕΕ είναι τελικά έμμεσα συνυπεύθυνη για πολύ σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας», υπογράμμισε.

Στη συζήτηση τοποθετήθηκαν Ελληνες και Κύπριοι ευρωβουλευτές.
«Θα ήθελα να υπενθυμίσω τα λόγια του προέδρου Juncker: η ενταξιακή πορεία μιας χώρας δεν είναι κάτι απλό, είναι μια απόφαση που παίρνεται για μια ολόκληρη γενιά. Αγαπητοί φίλοι, η στάση μας ως προς μια χώρα δεν είναι διακόπτης να τον ανοιγοκλείνουμε όποτε θέλουμε. Μια τέτοια στιγμή, πριν από κρίσιμες επερχόμενες εκλογές, δεν μιλάνε για χρήματα. Αυτό που προέχει είναι να ζητήσουμε από την τουρκική κυβέρνηση ισότιμες και απρόσκοπτες εκλογές. Ένας σημαντικός τούρκος πολιτικός δήλωσε χθες ή για να το πω ευρωπαϊκά: «Προς τα πού; Προς την Ευρώπη. Πώς; Με δημοκρατία και προσωπικές ελευθερίες». Θα ήθελα να το ακούσω αυτό από όλους τους τούρκους πολίτες ή πολιτικούς και να προσθέσω δίπλα σε αυτό το «ειρήνη και ασφάλεια στην περιοχή μας». Στους τούρκους πολίτες, αυτό το 79% που διεκδικεί την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας τους, πρέπει να δηλώσουμε καθαρά πως δεν εγκαταλείπουμε αυτούς που προσβλέπουν σε εμάς για βοήθεια. Η ΕΕ οφείλει να δηλώσει παρούσα», είπε ο Μιλτιάδης Κύρκος.

«Κοινή διαπίστωση των αρμόδιων οργάνων της ΕΕ, όπως το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, η Επιτροπή και άλλα, είναι ότι ο Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας προς την Τουρκία δεν αποδίδει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αντί για πρόοδος, υπάρχει σοβαρή ο οπισθοδρόμηση στη χώρα αυτή σε ό,τι αφορά την ανεξαρτησία και αμεροληψία της δικαιοσύνης, την ελευθερία του Τύπου, την πολιτική διαφθορά κ.λπ. Πολλά δισεκατομμύρια ευρώ βοήθειας της Ένωσης προς την Τουρκία έχουν κατασπαταληθεί την τελευταία δεκαετία. Μοναδικό αποτέλεσμα είναι να αποθρασύνεται ολοένα και περισσότερο το καθεστώς Ερντογάν και να ακολουθεί πλέον πρακτικές τρομοκρατικής οργάνωσης, όπως συνέβη στην περίπτωση της αρπαγής, ουσιαστικά, ως ομήρων των δύο Ελλήνων στρατιωτικών με στόχο την ανταλλαγή τους με τούρκους φυγάδες. Η ΕΕ πρέπει να διακόψει την καταβολή χρηματοδοτικής βοήθειας προς την Τουρκία προκειμένου να αντιληφθούν οι τούρκοι ιθύνοντες ότι δεν μπορούν να μας εμπαίζουν ατιμωρητί», υποστήριξε ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Κώστας Χρυσόγονος.

«Πριν από τρεις μήνες ανέδειξα με γραπτή μου ερώτηση το θέμα το οποίο συζητάμε σήμερα. Ακόμα όμως δεν έχω λάβει απάντηση. Η χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων για τη χρηματοδότηση αγοράς τεθωρακισμένων οχημάτων αναγνώρισης από την τουρκική κυβέρνηση παραβιάζει και το πνεύμα των ευρωπαϊκών συνθηκών και την κοινή λογική. Η Τουρκία είναι μία χώρα που τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται συνεχώς. Τέτοια οχήματα μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε επιχειρήσεις εσωτερικής ασφάλειας κατά των πολιτών της. Επίσης, εξυπηρετούν ανάγκες αναγνώρισης σχηματισμών ελιγμού σε πολεμικές επιχειρήσεις, όπως αυτές που διεξάγονται αυτή τη στιγμή στη Συρία. Είναι ακατανόητο, αυτή τη στιγμή που η Τουρκία συνεχίζει να κρατά φυλακισμένους παράνομα δύο Έλληνες στρατιώτες, παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου και έχει εισβάλει παράνομα στη Συρία, να χρηματοδοτούμε την αγορά τέτοιων οχημάτων. Δεν μπορεί η Τουρκία να χρησιμοποιεί με αυτό τον τρόπο τα προενταξιακά κονδύλια με την ανοχή σας. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Σε άλλη περίπτωση, θα είστε συνυπεύθυνοι για την τουρκική προκλητικότητα. Τα χρήματα αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για κοινωνικούς σκοπούς», τόνισε ο Νίκος Ανδρουλάκης.

«Η Τουρκία έχει βρει μια αγελάδα την οποία αρμέγει. Έχει βρει την Ευρωπαϊκή Ένωση και παίρνει έξι δισεκατομμύρια ευρώ για το προσφυγικό, ενώ υποθάλπει το δουλεμπόριο και γεμίζει την Ελλάδα με χιλιάδες πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες. Αξιοποιεί τα χαμηλότοκα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων παίρνοντας για το 2016 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Αξιοποιεί τα κονδύλια της προενταξιακής διαδικασίας και χρησιμοποιεί αυτά τα κονδύλια για τεθωρακισμένα οχήματα σε σκοπούς μη πολιτικούς. Από κει και πέρα, τα κάνει όλα αυτά τη στιγμή που απειλεί την Ελλάδα, απειλεί την Κύπρο, συνεχίζει μέχρι αυτή τη στιγμή να έχει φυλακισμένους τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς. Θα τα ανεχόμαστε αυτά όλα; Για αυτό, λοιπόν, λέμε: διακοπή εδώ και τώρα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, διακοπή εδώ και τώρα της καταβολής των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κυρώσεις κατά του «σουλτάνου» και της παρέας του. Απαγόρευση πώλησης όπλων προς την Τουρκία», είπε στην τοποθέτησή του ο Νότης Μαριάς, από τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές.

Στη δευτερολογία του, ο Επίτροπος Χαν ανέφερε:

«Η προενταξιακή βοήθεια βασίζεται σε προγράμματα, σε συγκεκριμένα έργα που συμφωνήθηκαν μαζί μας, η οποία καταβάλλεται μόνο όταν τακτοποιηθούν. Επίσης ελέγχεται εκ νέου από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και από άλλα όργανα. Δεύτερον, πιστεύω ότι άκουσα πάνω από 30 ομιλητές, οι περισσότεροι από τους οποίους εκφράστηκαν με κριτική ή απορριπτικά για την προενταξιακή βοήθεια στην Τουρκία και είπαν ότι πρέπει να σταματήσει. Επιτρέψτε μου να σας πω ότι επί του παρόντος υπάρχουν 26 κράτη μέλη από τα 28 που τάσσονται υπέρ της διατήρησης του status quo – αναστολή ή μη συνέχιση των διαπραγματεύσεων - και της ανάλογης προσαρμογής της προενταξιακής βοήθειας», τόνισε ο Επίτροπος Χαν.

«Έχω προτείνει να μειώσουμε τη βοήθεια συνολικά κατά 40% για το υπόλοιπο της περιόδου 2018-2020. Ένα μεγάλο μέρος πηγαίνει σε έργα της κοινωνίας των πολιτών, πχ στην ολοκλήρωση ορισμένων έργων υποδομής, όπως η σιδηροδρομική σύνδεση με τη Βουλγαρία», κατέληξε.

Μαρία Ψαρά, φωτογραφία AP