Τα 3+1 πράγματα που μάθαμε από τη Σύνοδο Κορυφής για τα Δυτικά Βαλκάνια

Μπορεί η Ισπανία να φαινόταν το… φαβορί που θα τραβούσε πάνω της όλα τα φώτα της δημοσιότητας εξαιτίας της μη συμμετοχής της λόγω Κοσόβου, όμως τελικά η Σύνοδος Κορυφής ανέδειξε άλλους "νικητές" και "ηττημένους"

Με έντονο παρασκήνιο και πολλά αουτσάιντερς, η συνάντηση των ευρωπαίων ηγετών στη Σόφια δεν είχε να ζηλέψει σε τίποτα από τις επίσημες Συνόδους των Βρυξελλών.

1. Όταν η ΕΕ θέλει, όλα τα μπορεί
Ακόμη και να είναι ενωμένη απέναντι σε έναν άσπονδο –τουλάχιστον μέχρι πρότινος- φίλο, όπως οι ΗΠΑ. Με μια δήλωση σκληρή, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ βγήκε μπροστά στο όνομα των 28 κρατών μελών της Ενωσης και δήλωσε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «έχει απαλλάξει την Ευρώπη από όλες τις ψευδαισθήσεις», αναφερόμενος στη διαμάχη για το εμπόριο και την αποχώρηση από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν.

Ο Ντόναλντ Τουσκ είπε ότι η ΕΕ έχει να αντιμετωπίσει «ένα νέο φαινόμενο - την καπριτσιόζικη συμπεριφορά της αμερικανικής κυβέρνησης».

«Κοιτάζοντας τις πρόσφατες αποφάσεις του προέδρου Τραμπ, κάποιος θα μπορούσε ακόμη και να σκεφθεί ότι με τέτοιους φίλους, τι τους θέλουμε τους εχθρούς», είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Αλλά ειλικρινά μιλώντας, η Ευρώπη πρέπει να είναι ευγνώμων στον πρόεδρο Τραμπ γιατί, χάρη σε αυτόν, έχουμε απαλλαγεί από όλες τις ψευδαισθήσεις. Μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι, εάν χρειαστούμε χείρα βοηθείας, θα τη βρούμε στην άκρη του χεριού μας».

Ο Τουσκ δεν μάσησε τα λόγια του και έκανε όλους τους ηγέτες των κρατών-μελών να σιωπήσουν –απόδειξη ότι μίλησε εκ μέρους όλων.

«Όσον αφορά στην πυρηνική συμφωνία του Ιράν, συμφωνήσαμε ομόφωνα ότι η ΕΕ θα παραμείνει στη συμφωνία όσο το Ιράν συνεχίσει πλήρως να την τηρεί. Επιπλέον, δόθηκε στην Επιτροπή το πράσινο φως να είναι έτοιμη να δράσει σε περίπτωση που θίγουν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα», είπε ο Τουσκ. «Εάν η Ευρώπη αποκτήσει απεριόριστη απαλλαγή από τα προτεινόμενα δασμολογικά μέτρα, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε συνομιλίες με τον διατλαντικό μας εταίρο», συμπλήρωσε ο Πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.

Στο δείπνο των 28 που ακολούθησε των δηλώσεων Τουσκ, κανείς ηγέτης δεν είχε «να προσθέσει άλλον τι». Ολοι συντάχθηκαν στη γραμμή και τα λόγια του Προέδρου του Συμβουλίου της ΕΕ.

Μόνο κατά το κλείσιμο της Συνόδου, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν αποφάσισε να σχολιάσει, προς επίρρωση των λεγόμενων Τουσκ. «Το θέμα είναι, πάνω απ' όλα, γεωπολιτικό. Δεν θα γίνουμε σύμμαχοι του Ιράν απέναντι στις ΗΠΑ! Και δεν θα ξεκινήσουμε εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ για το θέμα του Ιράν, ούτε θα επιβάλουμε σε αντίποινα κυρώσεις σε αμερικανικές εταιρείες», δήλωσε. Σύμφωνα με τον Γάλλο πρόεδρο, από τις αποφάσεις της Ουάσινγκτον θα ωφεληθούν εμμέσως η Ρωσία και η Κίνα.

«Στην ΕΕ συμμεριζόμαστε την άποψη πως η συμφωνία δεν είναι τέλεια, αλλά οφείλουμε να παραμείνουμε σ' αυτή τη συμφωνία και να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν πάνω σε άλλα θέματα, όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι», είπε από τη μεριά της η Γερμανίδα Καγκελάριος Μέρκελ.

Είναι από τις λίγες φορές στην πρόσφατη ευρωπαϊκή πορεία που όλα τα κράτη μέλη συμφωνούν ομόφωνα. Αποδεικνύοντας ότι όταν η ΕΕ θέλει, όλα τα μπορεί.

2. Βαλκάνια: Και στο βάθος… Ευρώπη
Ευρωπαίοι ηγέτες και επικεφαλής των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων υπέγραψαν στη Σόφια μια κοινή δήλωση 17 σημείων, στην οποία η ΕΕ δεσμεύεται να στηρίξει τα Δυτικά Βαλκάνια και να κρατήσει ανοιχτή την προοπτική ένταξής τους προς την Ευρώπη. Κι εδώ είναι το σημείο κλειδί: όχι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Απλώς στην Ευρώπη. Η φράση είναι σκόπιμα ασαφής. Αναφέρεται σε μια προοπτική φλου και απροσδιόριστη, που δίνει όμως προσανατολισμό στα έξι κράτη των δυτικών Βαλκανίων…

Η διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής εκφράζει «την απόλυτη υποστήριξη» στην «ευρωπαϊκή προοπτική» των Δυτικών Βαλκανίων. Το κείμενο της Θεσσαλονίκης του 2003 ανέφερε ότι «το μέλλον των Βαλκανίων είναι εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ωστόσο η τόσο σαφής δήλωση δεν απολαμβάνει πλέον της υποστήριξης όλων των χωρών μελών της ΕΕ. Μερικές κυβερνήσεις δεν είναι πεπεισμένες ότι όλες οι χώρες της περιοχής μπορούν να ανήκουν στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Φοβούνται επίσης την αντίδραση των ψηφοφόρων τους, καθώς η αντίθεση στη διεύρυνση έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 15 χρόνια.

Κι ενώ όταν είχε πρωτοσχεδιαστεί, η Σύνοδος των Δυτικών Βαλκανίων θα ήταν η πανηγυρική απαρχή της έναρξης των ενταξιακών διαδικασιών για την Αλβανία και την ΠΓΔΜ, τελικά, η ΕΕ προτίμησε… άλλα λόγια να αγαπιόμαστε. Οι αποφάσεις μετατέθηκαν για τον Ιούνιο, όταν τα πράγματα φαίνεται ότι θα είναι πιο ξεκάθαρα.

Ακόμη και ο Αλβανός Πρωθυπουργός Εντι Ράμα διαμαρτυρήθηκε. «Η διαδικασία έχει γίνει ολοένα και πιο δύσκολη και την ίδια στιγμή λιγότερο προβλέψιμη για τις χώρες προς ένταξη», είπε. Ο ίδιος πάντως, δήλωσε ότι ενεργοποιήθηκε μετά τη Σύνοδο στο όραμα της ένταξης της χώρας του στην ΕΕ. Κάποτε.

3. Είναι Βαλκάνια, όχι παίξε-γέλασε
Ο Μπόικο Μπορίσοφ, «οικοδεσπότης» της Συνόδου Κορυφής, δήλωσε ότι αν όλα τα δυτικά Βαλκάνια ήταν μία χώρα, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν θα ανερχόταν σε 96 δισ. ευρώ, που θα ήταν το ίδιο με τη Σλοβακία, ενώ ο πληθυσμός της θα ήταν χαμηλότερος από αυτόν της Ρουμανίας. «Είναι προς φόβο;» αναρωτήθηκε. «Αυτό φοβίζει την ΕΕ;»

Ακόμη και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος εμπράκτως έχει δείξει ότι ενδιαφέρεται πολύ για την περιοχή, ένιωσε ότι έπρεπε να απαντήσει. Είπε λοιπόν ότι η πρόσφατη ιστορία των Βαλκανίων ήταν μάλλον πιο σκοτεινή και πιο περίπλοκη από αυτή της Σλοβακίας. Και προχώρησε και ο ίδιος σε μία άλλου τύπου σύγκριση.

«Όσον αφορά τα προβλήματα ανά κάτοικο, στα δυτικά Βαλκάνια είναι πολύ μεγαλύτερα απ’ ό,τι για παράδειγμα της Γερμανίας και της Γαλλίας μαζί!», δήλωσε ο Τουσκ, κάνοντας τον Μπορίσοφ να θυμηθεί ότι… τα Βαλκάνια δεν είναι παίξε-γέλασε.

+1. Γλώσσα λανθάνουσα τα αληθή λέγει
Μπορεί το θέμα της Συνόδου να ήταν τα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά τα βλέμματα ήταν στραμμένα στις διαπραγματεύσεις για το όνομα μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ.

Και το +1 πράγμα που μάθαμε από τη Σύνοδο της Σόφιας είναι ότι Αθήνα και Σκόπια φαίνεται να βρίσκονται πολύ κοντά σε μία λύση-πακέτο που θα συμφωνηθεί πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου.

Στις δηλώσεις που έκανε στη γλώσσα του, ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ αναφέρθηκε σε «μία λύση που προκρίνεται από τις δύο πλευρές». Παρόλο που στην… αγγλική απάντησή του, ο ίδιος ήταν πιο επιφυλακτικός, διπλωματικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι αυτό που είπε ο Ζ.Ζάεφ είναι «πολύ κοντά στην πραγματικότητα».

«Συζητήσαμε διάφορες δυνατότητες. Μία από αυτές είναι μία λύση αποδεκτή και από τις δύο πλευρές. Μελετάμε σχετικούς παράγοντες στο εσωτερικό και θα δούμε με τους θεσμούς εάν αυτή η λύση είναι εφαρμόσιμη. Εάν είναι, πιθανότατα έχουμε λύση», δήλωσε στα Σκοπιανά ο Ζόραν Ζάεφ μιλώντας μετά το τέλος της Συνόδου σε δημοσιογράφους της χώρας του.

Ωστόσο, σε απάντησή του στα αγγλικά, ο Πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ απέφυγε να επαναλάβει την «αποκάλυψή» του. «Ευελπιστώ ότι θα έχουμε λύση πριν από τη Σύνοδο του Ιουνίου. Η συμφωνία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως οι πολιτικές συνθήκες, η αντιπολίτευση στις δύο χώρες, αλλά και από τους πολίτες. Και να μην υπάρξει συμφωνία θα συνεχίσουμε να έχουμε με την Ελλάδα φιλία χωρίς προϋποθέσεις», δήλωσε.

Συγκρατημένος ήταν από την πλευρά του ο Ελληνας Πρωθυπουργός, ο οποίος είπε ότι «έχουμε διανύσει μεγάλο μέρος της απόστασης αλλά μένει ακόμη διαδρομή να γίνει. Εξετάζουμε κάθε βήμα προσεκτικά, αλλά δεν είμαστε ακόμη σε θέση να μιλήσουμε για συμφωνία», προαναγγέλλοντας πιθανότατα νέα συνάντηση στις αρχές του επόμενου μήνα. Πάντως, τόνισε ότι «κοινή επιδίωξη θα ήταν να μπορέσουμε να έχουμε ένα αποτέλεσμα που θα προλάβει τη Σύνοδο Κορυφής που είναι προγραμματισμένη για τέλη Ιουνίου».

Μαρία Ψαρά