Συρία: Σε τεταμένη ατμόσφαιρα η έναρξη της συνόδου Γενεύη 2

Η πρώτη συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων του συριακού καθεστώτος και εκπροσώπων της εξόριστης αντιπολίτευσης, που είχε ως στόχο να σπάσει ο φαύλος κύκλος της βίας στη Συρία, σημαδεύτηκε από έναν πόλεμο λέξεων και διαφάνηκε η αδυναμία των δύο πλευρών να συμφωνήσουν για τον μελλοντικό ρόλο του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.

Η έναρξη της ειρηνευτικής συνόδου "Γενεύη 2" ήταν δύσκολη, καθώς η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη, με αλληλοκατηγορίες περί "προδοσίας" και αντεγκλήσεις μεταξύ του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ και του επικεφαλής της συριακής διπλωματίας.

Οι περίπου 40 εκπρόσωποι χωρών και οργανισμών που συγκεντρώθηκαν στο Μοντρέ για να βρουν μια λύση στη συριακή κρίση δεν χρειάστηκε να περιμένουν πολύ μέχρι να διαπιστώσουν πόσο τεράστιο είναι το χάσμα μεταξύ του καθεστώτος του Άσαντ και της αντιπολίτευσης.

Ανοίγοντας τη σημερινή συνάντηση, το πρελούδιο των διαπραγματεύσεων που θα ξεκινήσουν την Παρασκευή στη Γενεύη παρουσία μόνο των Σύρων αντιπροσώπων, ο γγ του ΟΗΕ Μπαν Γκι Μουν υπενθύμισε σε όλους ότι η σύνοδος αυτή είναι συνώνυμη με την "ελπίδα", μετά από τρία χρόνια πολύνεκρων συγκρούσεων. "Όλοι οι Σύροι έχουν το βλέμμα στραμμένο επάνω σας σήμερα", είπε απευθυνόμενος στις δύο συριακές αντιπροσωπείες που είχαν πάρει θέση η μία απέναντι από την άλλη.

Η Ρωσία και οι ΗΠΑ, οι δύο χώρες που προώθησαν και στήριξαν τη διεξαγωγή της συνόδου, κάλεσαν επίσης τους Σύρους να αδράξουν αυτήν την "ιστορική" ευκαιρία. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προειδοποίησε ωστόσο ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα είναι "ούτε απλές, ούτε γρήγορες".

Με την ομιλία του Αμερικανού ομολόγου του, Τζον Κέρι, το κλίμα φορτίστηκε. "Ο Μπασάρ αλ Άσαντ δεν θα συμμετέχει στη μεταβατική κυβέρνηση. Είναι αδύνατο, αδιανόητο, αυτός ο άνθρωπος που άσκησε τόση βία εναντίον του λαού του να συνεχίσει να έχει νομιμοποίηση για να κυβερνά", τόνισε.

Η απάντηση ήρθε δια στόματος του Σύρου υπουργού Εξωτερικών Ουάλιντ Μουάλεμ που, σε έντονο ύφος, τόνισε: "Κύριε Κέρι, κανείς στον κόσμο δεν έχει το δικαίωμα να απονέμει ή να στερεί τη νομιμότητα από έναν πρόεδρο (. . .) εκτός από τους ίδιους τους Σύρους".

Το θέμα του μελλοντικού ρόλου του Άσαντ, που βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των συζητήσεων από την έναρξη της εξέγερσης που εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο, τον Μάρτιο του 2011, κυριάρχησε και στη σύνοδο. Ρώσοι και Αμερικανοί συνεχίζουν επίσης να ερμηνεύουν διαφορετικά τις βασικές αρχές της συμφωνίας που επιτεύχθηκε τον Ιούνιο του 2012, στη λεγόμενη "Γενεύη 1". Οι Δυτικοί μιλούν για το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης χωρίς τον Άσαντ, μια προϋπόθεση που απορρίπτεται από τους Ρώσους και τους υποστηρικτές του συριακού καθεστώτος.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λοράν Φαμπιούς, συμπλέοντας με τον Κέρι, είπε ότι στόχος της συνόδου δεν είναι να συζητηθεί το θέμα της "τρομοκρατίας", όπως επιθυμεί η Δαμασκός, αλλά ο σχηματισμός μιας "μεταβατικής κυβέρνησης" με πλήρεις εκτελεστικές εξουσίες.

Η ομιλία του Μουάλεμ στάθηκε αφορμή και για μια έντονη λογομαχία μεταξύ του υπουργού και του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ. Ο Σύρος αξιωματούχος, όπως και ο αρχηγός της συριακής αντιπολίτευσης, είχε στη διάθεσή του 10 λεπτά για να μιλήσει.

Καθώς όμως είχε υπερβεί το χρόνο του, μιλώντας ήδη επί 20 λεπτά, ο Μπαν Γκι Μουν αποφάσισε να τον διακόψει. Ο Μουάλεμ αγνόησε τα συνεχή κουδουνίσματα και συνέχισε για άλλο ένα τέταρτο. "Εσείς ζείτε στη Νέα Υόρκη και εγώ στη Συρία. Έχω το δικαίωμα να δώσω τη συριακή εκδοχή σε αυτό εδώ το φόρουμ", είπε στον Μπαν ο οποίος του επισήμανε ότι με τη στάση του αυτή δεν συμβάλει στην "εποικοδομητική ατμόσφαιρα" που ζήτησε ο ίδιος να επικρατήσει στη σύνοδο.

Ο επικεφαλής της συριακής διπλωματίας χαρακτήρισε επίσης "προδότες και "πουλημένους πράκτορες του εχθρού" τους εκπροσώπους της αντιπολίτευσης.

Αυτήν την "εμπρηστική ρητορική" κατήγγειλε με ανακοίνωσή της η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τζεν Ψάκι ενώ ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της αντιπολίτευσης Άχμαντ Τζάρμπα κάλεσε ευθέως τον Άσαντ να παραδώσει την εξουσία σε μια μεταβατική κυβέρνηση, εφαρμόζοντας τη διακήρυξη της "Γενεύης 1".

Η συριακή αντιπολίτευση σχεδιάζει επίσης να παρουσιάσει ένα χρονοδιάγραμμα 3-6 μηνών με βάση το οποίο θα συγκροτηθεί μια μεταβατική κυβέρνηση ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα να παραταθούν για χρόνια οι διαπραγματεύσεις με το καθεστώς του Άσαντ. Ένας από τους μετέχοντες στην αντιπροσωπεία της, ο Άνας αλ Άμπνταχ, είπε στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς ότι η πρόταση αυτή θα κατατεθεί όταν ξεκινήσουν οι επίσημες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών, την Παρασκευή, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι η Δαμασκός θα αποδεχθεί την ιδέα της μεταβατικής κυβέρνησης.

"Εάν το καθεστώς δεν υπογράψει τη Γενεύη 1 δεν θα έχουμε μια βάση ή ένα σημείο αναφοράς για τις συνομιλίες", είπε χαρακτηριστικά. "Ήδη έχουμε υπόψη μας κάποια ονόματα. Και οι δύο πλευρές θα έχουν δικαίωμα βέτο στα πρόσωπα, εμείς δεν έχουμε κάποιο πρόβλημα μ' αυτό. Όμως έχει (πρόβλημα) το καθεστώς", πρόσθεσε, επισημαίνοντας ότι ο Μουάλεμ "μιλούσε επί μισή ώρα χωρίς να αναφερθεί στη Γενεύη 1".

Ο Άμπνταχ τόνισε ότι η συριακή αντιπολίτευση "δεν θα επαναλάβει το λάθος των Παλαιστινίων και δεν θα αφήσει τις συνομιλίες να σέρνονται για χρόνια". Σημείωσε επίσης ότι η αντιπολίτευση δεν θέτει κανέναν όρο για το πώς θα διεξαχθούν οι συνομιλίες την Παρασκευή, εάν δηλαδή θα είναι εκ του σύνεγγυς ή όχι.