Λίγα μέτρα μακριά από το μεγάλο μυστικό της Αμφίπολης

Αγωνία για το τι κρύβουν τα «σφραγισμένα» τείχη του τύμβου...

Ένα τοίχος φαίνεται πως χωρίζει πλέον τους αρχαιολόγους από την αποκάλυψη του μεγάλου μυστικού που χιλιάδες χρόνια τώρα κρύβει καλά ο τύμβος της Αμφίπολης. Σύμφωνα με πληροφορίες οι αρχαιολόγοι εκτιμούν βάσιμα πλέον πως πίσω από τον τοίχο τον οποίο κοσμούν οι εκπληκτικής ομορφιάς Καρυάτιδες, υπάρχει ένας ακόμα τοίχος.

Στον τοίχο αυτό όπως όλα συνηγορούν θα υπάρχουν και νέα αρχαιολογικά ευρήματα ανάλογα των Σφιγγών ή των Καρυάτιδων, ωστόσο, αυτό που θέλουν όλοι είναι να δουν τι θα υπάρχει πίσω από τον τελευταίο τοίχο. Στη καρδιά του ταφικού μνημείου, δηλαδή, με την ελπίδα πως θα ανακαλύψουν ποια μεγάλη και σπουδαία προσωπικότητα αναπαύεται εκεί.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πληθαίνουν οι φωνές που εκτιμούν πως μέσα στο ταφικό συγκρότημα έχουν τα ταφεί περισσότερα από ένα άτομα. Οι φωνές αυτές φαίνεται να ενισχύονται από τα αποτελέσματα μιας έρευνα που έγινε από γεωφυσικούς την περίοδο 1998-1999 και η οποία μόλις σήμερα είδε το φως της δημοσιότητας (πέρα από τους κλειστούς επιστημονικούς κύκλους). Η έρευνα αυτή έγινε από την ομάδα των γεωφυσικών Λάζαρου Πολυμενάκου, Σταύρου Παπαμαρινόπουλου, και Αθανάσιου Λιόση με τη μέθοδο της τρισδιάστατης σεισμικής τομογραφίας και έδειξε ότι η περίμετρος του τάφου δεν κρύβει μόνο το ίδιο το ταφικό μνημείο αλλά μια σειρά από λίθινες δομές σε όλο το πλάτος της!

Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα, το ταφικό οικοδόμημα έχει κατεύθυνση νοτιοδυτική – προς την αρχαία Αμφίπολη – και οι διαστάσεις του οικοδομήματος σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων είναι 20 μέτρα μήκος, 5 μέτρα πλάτος, 5 μέτρα ύψος και περιλαμβάνει μια ράμπα – από την ανασκαφή αποδείχθηκε ότι είναι σκαλάκια – και ένα ταφικό μνημείο.

Ο οποιοσδήποτε μπορεί να αντιληφθεί πως πρόκειται για ένα τεράστιο ταφικό οικοδόμημα 100 τετραγωνικών μέτρων και ύψους 5 μέτρων, το οποίο είναι μέσα σε ένα τύμβο με μαρμάρινο περίβολο μήκους 497 μέτρων! Αξίζει να σημειωθεί πως διαστάσεις που φέρεται να έχει το ταφικό μνημείο, προκύπτει ότι τα όσα έχουμε έρθει στην επιφάνεια από την ανασκαφή στο τάφο, είναι μόλις λίγα μέτρα από την είσοδο και περίπου μέχρι το μέσο της διαδρομής των 20 μέτρων…

Τα δέκα μέτρα που απομένουν μέχρι οι αρχαιολόγοι να βρεθούν μπροστά στο μεγάλο μυστικό είναι και αυτά που πυροδοτούν αλυσιδωτά σενάρια και εκτιμήσεις!

«Πρόκειται για μνημείο μοναδικό από όποια πλευρά και αν το κοιτάξεις, στο οποίο εμφανίζεται ένα σύνθετο πρόγραμμα γλυπτικού διακόσμου», αναφέρει μιλώντας στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος ο καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πάνος Βαλαβάνης. Εικάζει μάλιστα πως «γλυπτά θα εντοπιστούν και στην κύρια, τρίτη είσοδο του τάφου». Και επισημαίνει πως είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται Καρυάτιδες σε μακεδονικό τάφο και αυτό αποτελεί μοναδικότητα - που δεν είναι μόνη - για το ταφικό μνημείο που ανασκάπτεται στο λόφο Καστά της Αμφίπολης. «Πρόκειται για μνημείο μοναδικό ως προς το μέγεθός του, τη μορφή του, το γλυπτό του διάκοσμο. Οι μακεδονικοί τάφοι είναι γνωστοί για τον τοιχογραφικό τους διάκοσμο. Αυτός είναι ο πρώτος με τόσο ευρύ γλυπτικό διάκοσμο», επισημαίνει.

«Φαίνεται ότι έχουμε ένα σύνθετο πρόγραμμα γλυπτικού διακόσμου σε όλο το ταφικό οικοδόμημα» σημειώνει, εκτιμώντας παράλληλα πως οι Καρυάτιδες δεν είχαν αποτρεπτικό ρόλο. «Πιστεύω ότι είχαν τα χέρια τους τεντωμένα αλλά σε γωνία 90ο προς τα πάνω στηρίζοντας το επιστήλιο του τάφου. Δεν ήτανε δηλαδή αποτρεπτικές. Αυτόν τον συμβολισμό τον έχουνε οι Σφίγγες. Οι Καρυάτιδες συμβολίζουν τη στήριξη του ταφικού συγκροτήματος».

Η ποιότητα των ευρημάτων δείχνει πως ο «ένοικος» του τάφου δεν ήταν μόνο επιφανής, αλλά διέθετε και τεράστια περιουσία.

«Σαφώς ο τάφος μας δείχνει κάτι ιδιαίτερο ως προς την ταυτότητα του νεκρού», τονίζει, σημειώνοντας πως η ταύτισή του θα είναι δύσκολη καθώς στους μακεδονικούς τάφους -πλην μιας περίπτωσης στο ταφικό μνημείο του Λύσωνος και του Καλλικλέους- δεν έχουν εντοπιστεί επιγραφές.

Από την πλευρά του ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας και ακαδημαϊκός Μιχάλης Τιβέριος, μιλώντας στο Έθνος αναφέρει και αυτός με τη σειρά του ότι ο τάφος κρύβει ένα σημαντικό πρόσωπο.

Επαναλαμβάνει ότι είναι απίθανο ο «ένοικος» του τάφου να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, εκτιμά ότι δεν θα μπορούσε να φιλοξενεί τη Ρωξάνη και τον γιο της Αλέξανδρο, ενώ σύμφωνα με τον ίδιο η τοποθέτηση του Λέοντα στην κορυφή του Τύμβου παραπέμπει μάλλον σε κάποιο στρατηγό.

«Η εμβληματική παρουσία του Λέοντα της Αμφίπολης δείχνει προς την κατεύθυνση κάποιου σημαντικού στρατηγού της εποχής, καθώς ο Λέων εκείνη την εποχή αποτελούσε σύμβολο της πολεμικής αρετής», τονίζει, ενώ μεταξύ των ονομάτων που έχουν ακουστεί τελευταία για τους πιθανούς «ενοίκους» ο κ. Τιβέριος ξεχωρίζει αυτό του Νέαρχου.

Τέλος, μετά την αποκάλυψη των δύο Καρυάτιδων πληθαίνουν και τα ερωτήματα εάν το μνημείο έχει συληθεί από τυμβωρύχους και πότε.

Το γεγονός ότι από τις Σφίγγες λείπουν τα κεφάλια και τα φτερά είχε ήδη κάνει αρχαιολόγους, επιβλέποντες και παρατηρητές να το υποπτευτούν.

Τώρα στα στοιχεία προς αυτό την υπόθεση έρχεται να προστεθεί και η απουσία προσώπου της ανατολικής Καρυάτιδας, καθώς και οι φθορές της δυτικής. Όλα αυτά ενισχύουν τις απόψεις περί παρουσίας τυμβωρύχων στο μνημείο.

Πάντως δεν αποκλείεται ο τάφος να είναι δύο επιπέδων και να είχαν συλήσει το πρώτο επίπεδο, αλλά το δεύτερο επίπεδο να είναι ασύλητο. Από την πλευρά του υπουργείου Πολιτισμού, πάντως, η Γενική Γραμματέας, Λίνα Μενδώνη, εξέφρασε τη βεβαιότητά της πως η απουσία μέρους του προσώπου της μίας Καρυάτιδας οφείλεται σε γήρανση των υλικών και όχι σε αρπαγή τμημάτων των αγαλμάτων από τυμβωρύχους αρχαιοκάπηλους.

Τι είχε δείξει η σεισμική τομογραφία στην Αμφίπολη

Ο τύμβος Καστά είχε αρχίσει να αποκαλύπτει τα μυστικά του από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90, όταν ομάδα επιστημόνων είχε ανιχνεύσει την ύπαρξη λίθινων κατασκευών. Οι τρεις γεωφυσικοί Λάζαρος Πολυμενάκος, Σταύρος Παπαμαρινόπολος, Αθανάσιος Λιόσης και η αρχαιολόγος Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, κατάφεραν να χαρτογραφήσουν το μνημείο την περίοδο 1998-1999, καταγράφοντας εξαιρετικής σημασίας στοιχεία.

Σύμφωνα με τη μελέτη τους, η περίμετρος του τάφου κρύβει -εκτός από το ίδιο το ταφικό μνημείο- και μια σειρά από λίθινες δομές, σε όλο της το πλάτος.