Πώς τα γαλάζια ή ροζ παιχνίδια επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών

Η κοριτσίστικη ή αγορίστικη «χιονοστιβάδα» μηνυμάτων μέσα από τα παιχνίδια

Αγόρι ή κορίτσι; Ροζ ή γαλάζιο; Πριν ένα παιδί έρθει στον κόσμο, οι γονείς του προετοιμάζουν, καθώς διαμορφώνουν το παιδικό δωμάτιο και αγοράζουν τον παιδικό εξοπλισμό, την έκθεσή του σε ένα ροζ ή γαλάζιο περιβάλλον, σε μία ροζ ή γαλάζια «χιονοστιβάδα» μηνυμάτων, που καθώς μεγαλώνει εισπράττει μέσα από την έμφυλη διχοτόμηση όλων των προϊόντων που απευθύνονται σε παιδιά. Παιχνίδια, αλλά και ρούχα, σχολικά είδη, ηλεκτρονικά παιχνίδια, παιδικές ταινίες, νεανικά περιοδικά, είδη προσωπικής υγιεινής, μέχρι και τρόφιμα διαχωρίζονται ανάλογα με το φύλο του παιδιού.

Όμως, ο έμφυλος διαχωρισμός των προϊόντων που απευθύνονται σε παιδιά, ιδίως των παιχνιδιών που αποτελούν κρίσιμο παράγοντα στην ανάπτυξη των παιδιών και στον τρόπο με τον οποίο κατανοούν τον κόσμο, μόνο αθώος δεν είναι, καθώς περιορίζει τις δυνατότητες ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών.

«Τα παιχνίδια που πωλούνται σήμερα είναι περισσότερο έμφυλα από ποτέ, καθώς πολύ συχνά παρουσιάζονται ως κατάλληλα "για αγόρια" ή "για κορίτσια", στα καταστήματα παιχνιδιών πωλούνται σε διαφορετικά τμήματα ή και ορόφους, έχουν διαφορετικό περιτύλιγμα και χρώμα, διαφορετικές απεικονίσεις και λεζάντες. Αυτό δημιουργεί την εντύπωση ότι μερικά παιχνίδια είναι κυρίως για αγόρια, μερικά κυρίως για κορίτσια και μερικά τελείως απαγορευμένα για κάποιο φύλο», επισημαίνει η καθηγήτρια της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, Δήμητρα Κογκίδου, η οποία πρόκειται να αναπτύξει το θέμα «Κοριτσίστικα /αγορίστικα ή ουδέτερα ως προς το φύλο παιχνίδια;» την ερχόμενη Παρασκευή, στο πλαίσιο Συνεδρίου με τίτλο «Αναστοχασμοί για την παιδική ηλικία», που διοργανώνει το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης σε συνεργασία με την Παιδαγωγική Σχολή και το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ.

«Τα παιχνίδια που προορίζονται κυρίως για τα αγόρια είναι όπλα, οχήματα, φιγούρες δράσης και δίνουν έμφαση στη βία, στην επιθετικότητα και στον ανταγωνισμό. Τα παιχνίδια που προορίζονται κυρίως για τα κορίτσια επικεντρώνονται στις δεξιότητες ανατροφής, στις οικιακές δραστηριότητες και έχουν σχέση με την ελκυστική εμφάνιση, προωθούν ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς, ενώ, παράλληλα, διδάσκουν στα κορίτσια πόσο σημαντική είναι η εμφάνιση για την κοινωνική αποδοχή, κάτι που μπορεί να θεωρηθεί επιζήμιο για τη διαμόρφωση των στόχων της ζωής τους και τις μελλοντικές προοπτικές τους, τόσο στην προσωπική, όσο και στην επαγγελματική ζωή και έχουν αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για τις φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά», εξηγεί.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια είναι πολύ πιο επικερδές στις εταιρείες παιχνιδιών να δημιουργήσουν χωριστές αγορές, που καθεμία έχει τα δικά της διακριτά προϊόντα, αντί να κάνουν ενιαία προϊόντα που απευθύνονται σε αγόρια και κορίτσια, ωστόσο “η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών αναπαράγει την εσφαλμένη αντίληψη ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι τελείως διαφορετικά και την ενισχύει προδιαγράφοντας διαφορετικά ενδιαφέροντα, δεξιότητες και κλίσεις σε αγόρια και κορίτσια”.

Η κ Κογκίδου επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να πάψει ο αυστηρός διαχωρισμός ανάμεσα σε «αγορίστικα» και «κοριτσίστικα» παιχνίδια, καθώς και ότι υπάρχει αναγκαιότητα για «ουδέτερα ως προς το φύλο» παιχνίδια σε ένα ευρύ φάσμα χρωμάτων και με ποικιλομορφία θεμάτων, έτσι ώστε όλα τα παιδιά να επιλέγουν ελεύθερα να ασχοληθούν με τα παιχνίδια που τα ελκύουν και να διαμορφώσουν την έμφυλη υποκειμενικότητά τους.

Εξηγεί μάλιστα ότι η προσπάθεια για ουδέτερα ως προς το φύλο παιχνίδια δε σημαίνει απλά την κατάργηση του ροζ και του γαλάζιου ή τη στροφή των παιδιών και σε παιχνίδια που παραδοσιακά δεν συνδέονται με το φύλο τους, αλλά «ότι δίνεται το μήνυμα στα παιδιά ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες έτσι ώστε να αποκτήσουν ένα μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων -χωρίς άγχος για το αν αυτό είναι συμβατό με το φύλο τους».