Η Κύπρος στο γύρισμα του 20ου αιώνα

Ιστορική έκθεση σπάνιων φωτογραφιών στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης

Πόσο το «δεν ξεχνώ» των πρώτων μεταπολιτευτικών στην Ελλάδα «συνθημάτων», έγινε «ξέχασα» ακόμα και για τους σύγχρονους Κύπριους ανά τον κόσμο και κατά πόσο «οι μικροί λαοί έχουν το δικαίωμα στη μνήμη;» Πώς ήταν η Κύπρος στο γύρισμα του 20ου αιώνα;

Στις ερωτήσεις που αβίαστα προκύπτουν και μόνο από τις εικόνες επιχειρεί να απαντήσει μια εντυπωσιακή έκθεση σπάνιων φωτογραφιών ηλικίας ενός και πλέον αιώνα από την Κύπρο του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου που αναπτύσσεται από σήμερα και στη Θεσσαλονίκη (στην αίθουσα της Δημοτικής Πινακοθήκης -Casa Bianca).

Τη διοργάνωση της έκθεσης (η ίδια αναπτύχθηκε το περασμένο καλοκαίρι στο κτίριο της Παλιάς Βουλής στην Αθήνα με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την τουρκική εισβολή, ενώ αυτές τις μέρες εξελίσσεται και στην Κύπρο) έχει η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος ενώ την επιμέλειά της (και τη συγγραφή των κειμένων που συνοδεύουν τις σπάνιες φωτογραφίες) έχει ο καθηγητής της Ιστορίας και αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο της Κύπρου Πέτρος Παπαπολυβίου.

Εξίσου ενδιαφέρουσα με τις εντυπωσιακής πιστότητας φωτογραφίες «ηλικίας» 130 περίπου ετών (οι παλαιότερες είναι απαθανατισμένες από τον Γερμανό αρχαιολόγο και... ανασκαφέα του νησιού στα τέλη του 19ου αιώνα με εντολή του αυτοκράτορα της Γερμανίας Max Ohnefalsch- Richter 1850-1917), είναι και η ιστορία της ίδιας της έκθεσης που πραγματοποιείται για ...δεύτερη φορά.

Στις φωτογραφίες απεικονίζονται η καθημερινή ζωή, οι φορεσιές, οι χοροί, οι ασχολίες, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων του νησιού κατά τις πρώτες δεκαετίες της Αγγλοκρατίας (τέλος του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα). Επίσης, απεικονίζονται τοπία, πρόσωπα ανώνυμων Κυπρίων των πόλεων ή της υπαίθρου, μνημεία και αρχαιότητες από όλη την Κύπρο.

Παρουσιάζονται τοπία των μεγάλων πόλεων, Λευκωσία, Λάρνακα, Λεμεσός, Αμμόχωστος, Πάφος, Κερύνεια, τα μοναστήρια, τα χωριά, οι χαρακτηριστικοί τύποι των αστών αλλά και των ανθρώπων της υπαίθρου και οι καθημερινές τους ασχολίες καθώς και ορισμένες που σχετίζονται με τη βρετανική διοίκηση και τις αρχές του νησιού. Οι λεζάντες ήταν χειρόγραφες και με αυτό τον τρόπο παρουσιάζονται και στη σημερινή έκθεση όπου κρατήθηκε η αισθητική και η ορθογραφία τους.

Η πλειονότητα των φωτογραφιών είναι του Γερμανού αρχαιολάτρη φωτογράφου (οι παλαιότερες), και οι υπόλοιπες είναι Αρμενίων και Λεβαντίνων φωτογράφων καθώς και του Ιωάννη Παύλου Φώσκολου (1852-1927) – του σημαντικότερου φωτογράφου της Κύπρου την περίοδο της αγγλοκρατίας που γεννήθηκε στη Σμύρνη με καταγωγή από τη Ζάκυνθο.

Μετά το πέρας της έκθεσης του Ζαππείου (113 χρόνια πριν) ο Πατριωτικός Σύνδεσμος των Κυπρίων δώρισε στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος το σύνολο των παραδοσιακών κυπριακών φορεσιών, 12 το σύνολο (5 ανδρικές και 7 γυναικείες), το σύνολο των φωτογραφιών που εκτέθηκαν καθώς και μια σειρά ιστορικών εγγράφων από την Κύπρο με σημαντικότερη την τελευταία εγκύκλιο του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού με ημερομηνία 22 Ιουνίου 1821.

Ως ιδιαίτερα σημαντική χαρακτήρισε την έκθεση αλλά και τον ομότιτλο τόμο-λεύκωμα που κυκλοφορεί ο γενικός πρόξενος της Κύπρου στη Θεσσαλονίκη κ. Κώστας Ψευδιώτης , υπογραμμίζοντας πως «πρόκειται περί ιδιαίτερου ντοκουμέντου για μια περίοδο εν πολλοίς άγνωστη για το νησί».

«Αφετηρία για την σημερινή έκθεση υπήρξε η συμπλήρωση 40 χρόνων απ' την οδυνηρή μέρα της εισβολής στην Κύπρο και τα ακόλουθα γεγονότα που οδηγήθηκαν στο χωρισμό από τη μητέρα Ελλάδα και σκεπτικό μας ήταν και είναι πάντα η μνήμη και η διατήρησή της», τόνισε παρουσιάζοντας την έκθεση ο 93χρονος σήμερα γ.γ. της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρίας της Ελλάδας Ιωάννης Μαζαράκης.

Την αντιδημαρχία πολιτισμού και Παιδείας Θεσσαλονίκης που φιλοξενεί την έκθεση εκπροσώπησε στη σημερινή παρουσίαση της, ο ιστορικός -πρώην διευθυντής του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης Αντώνης Σατραζάνης.

Η έκθεση θα είναι ανοιχτή για το κοινό ως τις 12 Δεκεμβρίου.