Η πρόταση του Γιάννη Γκεζερλή για το λιμάνι Κορίνθου

O γνωστός αρχιτέκτονας Γιάννης Γκεζερλής χθές βράδυ κατά την διάρκεια της έναρξης της διαβούλευσης για το λιμάνι της Κορίνθου κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση την οποία έχει δουλέψει πολύ καιρό μαζί με το Πανεπιστήμιο της Πεσκάρα.

Είναι εντυπωσιακή:

Tο λιμάνι του ελεύθερου χρόνου-σαν ένα νέο αστικό κέντρο

Το θέμα μετατροπής του εμπορικού λιμανιού της Κορίνθου φάνηκε από τις πρώτες παρατηρήσεις να έχει έναν καθοριστικό ρόλο για το μέλλον της πόλης. Το ίδιο λιμάνι που από τα μισά του 1800 είχε προβληθεί σαν έναν από τους κυρίους μηχανισμούς για την ανοικοδόμηση και ανάπτυξη της πόλης και, ενδεχομένως, καθόρησε το οικονομικό μέλλον αυτού του τόπου και τη τοποθέτηση του στη Μεσόγειο. Σήμερα αποτελεί ένα εμφανές στοιχείο αντίθεσης για τη συστηματοποίηση της αστικής δομής και την ανάκτησης του καλύτερου ποιοτικού επιπέδου της πόλης.

Το άνοιγμα του Καναλιού, το 1893, είχε πράγματι καθορίσει μια δυνατή ώθηση για την ανάπτυξη του μικρού λιμανιού της Κορίνθου, την εμπορική κίνηση του και βοήθησαν σε μια καθαρά εμπορική ανάπτυξη τις επόμενες δεκαετίες με μια ξεκάθαρη αύξηση μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά ο ανταγωνισμός με το σημαντικό λιμάνι της Πάτρας δεν επέτρεψε αυτήν αύξηση της ποιότητας του όγκου και της διακίνησης εμπορευμάτων, ώστε να τροποποιήσουν και να προκαλέσουν ουσιαστικές αλλαγές των ναυτικών έργων πραγματοποιήσιμες πάνω στο σχέδιο του 1800. Το όφελος, δεδομένου της γειτονικής βιομηχανικής περιοχής της Αθήνας, εξασθένησε βαθμιαία τις τελευταίες δεκαετίες σε σχέση με την ουσιαστική ανάπτυξη της μεγάλης κινητικότητας μεταξύ Πάτρας και Αθήνας.

Το μεγάλο εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης, λόγω της ανάληψης των Ολυμπιακών αγώνων το 2004, προέβλεπε επίσης και την πραγματοποίηση του καινούριου σιδηρόδρομου Αθήνας- Κορίνθου- Πάτρας και το ξεκίνημα κατασκευής του καινούριου αυτοκινητόδρομου πάνω στην ίδια κατεύθυνση (είδη σήμερα σε λειτουργία για την διαδρομή Αθήνας – Κορίνθου).

Το αποτέλεσμα ήταν το πάγωμα των θαλάσσιων μεταφορών, που έχει σταματήσει εδώ και χρόνια, σε ένα περιορισμένο αριθμό σκαφών, και διαστάσεων. Με το άνοιγμα του καινούριου αυτοκινητόδρομου, που θα μειώσει μετέπειτα το χρόνο διαδρομής των 130 χλμ περίπου, που χωρίζουν την Πάτρα από την Κόρινθο, και θα φέρει πιθανότατα ένα οριστικό πλήγμα για το ενδιαφέρον αυτού του λιμανιού.

Από την άλλη μεριά, αυτό που έχει γίνει αντιληπτό κατά τη περίοδο των πρώτων μελετών πάνω στα παρόντα σχέδια, η ανάπτυξη της δραστηριότητας του λιμανιού είναι τώρα πια συνδεδεμένη με την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και τη δυνατότητα προσέγγισης μεγάλων πλοίων, τη διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων και τη σύνδεση τους με της γραμμές των οδικών δικτύων. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι δυνατότητες του λιμανιού της Κορίνθου υπό αυτή την έννοια έχουν παραμεληθεί.

Πέρα από αυτό, έχουμε να κάνουμε με ένα καθαρά αστικό λιμάνι, γεννημένο με τη πρόθεση να σημαδεύσει το χώρο σαν ένα νέο κέντρο της πολύς, σαν ένας συμβολικός σύνδεσμος μεταξύ πόλης και του κόλπου-μεγάλης εισόδου της Μεσογείου- και η εμπορική του ανάπτυξη προκύπτει αντικειμενικά περιορισμένη και προφανώς αυτό φαίνεται σαν ένα περιβαλλοντολογικό εμπόδιο άχρηστο σχετικά με τις καινούριες προοπτικές του χώρου.

Ωστόσο και στη δικιά μας πάλη, παρόλο τα επιβληθέντα όρια από την κατάσταση, μπορεί να παρατηρηθεί πως αναπτύχτηκε τα τελευταία χρόνια η ζήτηση ενός χώρου τουριστικής αποβίβασης. Η καινούρια αγορά που θα μπορούσε να αναπτυχτεί έχει πολλά κίνητρα, είτε γενικού χαρακτήρα, είτε προερχόμενα από την ιδιαίτερη θέση της Κορίνθου.

Σε όλη τη Μεσόγειο – και ιδιαίτερα στην Ελλάδα– μεγαλώνει συνεχεία η ζήτηση χώρου για τις δραστηριότητες αναψυχής συνδεδεμένες με τον τουρισμό και τη διάθεση του ελεύθερου χρόνου. Εκατοντάδες νέοι χώροι αποβίβασης πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια και πολλά γνωστά λιμάνια έχουν μετατραπεί, τουλάχιστον κατά ένα μεγάλο μέρος, προς αυτή τη δραστηριότητα (βλέπε Βαρκελώνη, Γένοβα, Μασσαλία, Μπιλμπάο κλπ). Αλλά η Κόρινθος χαίρει άλλων ιδιαιτεροτήτων : η γειτνίαση με το Κανάλι, έχοντας σήμερα γίνει ένας τουριστικός πόλος έλξης, η ιδανική θέση όπως η είσοδος σε μια περιοχή πλούσια από αρχαιολογικές μαρτυρίες και φυσικούς πόλους έλξης, η σχετική κοντινή απόσταση με την Αθήνα που από μόνη της εκφράζει μια μεγάλη δυνατότητα ζήτησης τουριστικής πρόσβασης (παρεμφερές παράδειγμα είναι το λιμάνι του Πειραιά, που έχει κατά μήκος δεκάδων χιλιόμετρων πολλά μικρά λιμανάκια).

Το μοντέλο πάνω στο οποίο είναι επιθυμητό να δουλέψουμε για την οργάνωση αυτού του σχεδίου, λαμβάνει υπόψη του όλα αυτά τα θέματα και στοχεύει στο να απεικονίσει όλες τις ρεαλιστικές δυνατότητες μετατροπής του σημερινού εμπορικού λιμανιού σε ένα λιμάνι του όποιο θα είναι συνδεδεμένο με τον ελεύθερο χρόνο. Ένα καινούριο ‘εφόδιο’ που παρουσιάζετε, μαζί με την ανάπλαση τμήματος της πόλης.

και στη σχέση της με τη θάλασσα, είναι αυτός ο καινούριος χώρος ο όποιος έχει οργανικό χαρακτήρα στο κέντρο της πολύς. Από την άλλη πλευρά δεν είναι μόνο ένα σημείο αποβίβασης, άλλα και ένα μεγάλο κέντρο κοινωνικών δραστηριοτήτων, δημιουργικό και εμπορικό. Ένα μέρος της πόλης που όλη θα θέλουν να προσεγγίσουν, γιατί θα είναι ένας τόπος διασκέδασης και συνάντησης , χαρακτηρισμένο από μια εύκολη πρόσβαση και με πολλούς πεζόδρομους – υπερυψωμένους και πανοραμικούς – και από δημόσιους χώρους, όπως μπαρ, εστιατόρια, ντίσκο κλπ.

Όπως εκτίθεται στο σχέδιο, τα έργα στη θάλασσα θα είναι συμβατά με τα βάθη και θα μπορούν να ενσωματώσουν ένα μεγάλο μέρος των ήδη υπαρχόντων εγκαταστάσεων. Όσον αφόρα τα επίγεια έργα, θα είναι εύκολα πραγματοποιήσιμα και θα διευκολύνουν επίσης την επανεκτίμηση των ακινήτων που βρίσκονται στο παραλιακό τμήμα αλλά και στο κέντρο της πόλης. Στην αρχή της κύριας αστικής λεωφόρου θα μπορούσε να προβλεφτεί μια ξενοδοχειακή εγκατάσταση, σύμβολο αυτής της αλλαγής : αξιόλογη και με μια δυνατή αρχιτεκτονική παρουσία, ένα καινούριο σημείο αναφοράς το όποιο ξεπροβάλετε στην αστική όψη του κόλπου. Στα ανατολικά, σε αντιστοιχία με το σημερινό μικρό λιμάνι για σκάφη αναψυχής, θα μπορούσε να υπάρχει η καινούρια μαρίνα εξοπλισμένη για την προσέγγιση μεσαίων – μεγάλων κρουαζιερόπλοιων. Στα δυτικά ο κεντρικός μόλος θα μπορούσε να είναι το βάση μιας ανακατασκευασμένης παραλίας , για χρήση των κατοίκων του κέντρου, που θα μπορούσε να επεκταθεί μέχρι το φάρο και το κυματοθραύστη του εξωτερικού μόλου.