Στον αέρα εκατοντάδες δημόσια έργα - Πώς ο νόμος Σπίρτζη “πάγωσε” την Ελλάδα (pdf)

ston-aera-ekatontades-dhmosia-erga-pws-enas-nomos-pagwse-thn-ellada

Γραφειοκρατική νοοτροπία, ανικανότητα και αδράνεια της κεντρικής διοίκησης ή σκόπιμες καθυστερήσεις που πατούν πάνω σε κενά και παραλήψεις του νόμου; Πως ο ν. 4412 του υπουργείου Υποδομών έχει «παγώσει» δημόσια έργα εκατοντάδων εκατομμυρίων και πως προσπαθεί να ανταπεξέλθει η τοπική αυτοδιοίκηση

Άνω κάτω φαίνεται πως έχει γίνει ο κρίσιμος τομέας της εκτέλεσης δημοσίων έργων στην χώρα μας και αυτό λόγω του νόμου 4412, ο οποίος αν και ψηφίστηκε τον περασμένο Αύγουστο μέχρι και σήμερα το αρμόδιο Υπουργείο δεν έχει προχωρήσει στην έκδοση των πρότυπων τευχών προκηρύξεων. Αποτέλεσμα αυτής της καθυστέρησης, οι αρμόδιες υπηρεσίες να μην μπορούν να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση των μελετών, οι δημοπρασίες νέων έργων να μην διεξάγονται και οι δημόσιοι υπάλληλοι να φοβούνται να βρεθούν ακόμη και κατηγορούμενοι.

Οι, δε, ελάχιστες διευκρινιστικές εγκύκλιοι προσθέτουν απορίες και δεν αφαιρούν προβλήματα. Έτσι, τα σοβαρά ερωτήματα μένουν χωρίς απάντηση και εκατοντάδες έργα παραμένουν στον αέρα.

Με την πλάτη στον τοίχο η τοπική αυτοδιοίκηση

«Από τις 8 Αυγούστου του 2016 ότι σχετίζεται με την εκτέλεση των δημοσίων έργων, με τις μελέτες τεχνικών περιεχομένων και υποστηρικτικών υπηρεσιών δεν μπορεί να “περπατήσει”» σημειώνει στο NEWS 247 ο ΓΓ του δήμου Ωραιοκάστρου, Αθανάσιος Παζαρλόγλου, σχετικά με την εφαρμογή του ν. 4412 και εξηγεί: «Για μελέτες και έργα άνω των 60.000 ευρώ δεν υπάρχει η δυνατότητα να προχωρήσει το παραμικρό έργο καθώς δεν υπάρχουν τα πρότυπα τεύχη προκηρύξεων. Έτσι μέχρι σήμερα καλούμαστε να εφαρμόζουμε έναν νόμο άρον – άρον ενώ στην ουσία έχουμε αφεθεί στη μοίρα μας».

Σύμφωνα με τον κ. Αθανάσιο Παζαρλόγλου «όταν δεν έχεις κάπου να στηριχτείς νιώθεις τεράστια ανασφάλεια και εδώ ξεκάθαρα η υπαιτιότητα είναι της πολιτείας. Όταν, δηλαδή, δεν υπάρχει μια ουσιαστική διευκρινιστική εγκύκλιος και προσπαθείς να αλλάξεις συθέμελα το σύστημα των δημοσίων συμβάσεων, αυτό φανερώνει μια σοβαρή αμηχανία της κεντρικής διοίκησης. Δυόμιση μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, δεν επιτρέπεται να μην υπάρχει μια ουσιαστική εγκύκλιος που να μας κατατοπίζει σε κρίσιμα ζητήματα και φαίνεται τελικά ότι η ίδια η πολιτεία νιώθει αδυναμία και αβεβαιότητα, με αποτέλεσμα, οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι να είμαστε φοβισμένοι και τρομοκρατημένοι».

Κατά τον κ. Παζαρλόγλου μια μεταβατική περίοδος θα έλυνε το πρόβλημα. «Θα θέλαμε μια μεταβατική περίοδο όμως δεν μας τη δίνουν και πλέον σηκώνουμε τα χέρια ψηλά. Η μόνη λύση είναι να κάνουμε μεταξύ μας ένα άνευ προηγουμένου κόψε – ράψε γιατί επί της ουσίας αυτό μας ζητά η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων. Μας λέει, δηλαδή, πως μέχρι να εκδοθούν τα νέα τεύχη μπορούμε να πάρουμε τα παλαιά και να τα προσαρμόσουμε στην υφιστάμενη κατάσταση ώστε να προχωρήσουμε. Πρόκειται όμως περί ενός μύθου.

Μόνο μια περίοδος προσαρμογής θα ήταν η λύση, αλλά και αύριο να έβγαιναν τα πρότυπα τεύχη ποιος μας λέει ότι θα προλάβουμε τις νέες προσαρμοσμένες μελέτες να τις δημοπρατήσουμε μέχρι τέλος του έτους. Θεωρώ, δυστυχώς, ότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος και ένα ολόκληρο εξάμηνο».

Κατά τον ΓΓ του δήμου Ωραιοκάστρου, όλοι οι αντίστοιχοι φορείς βρίσκονται στο σκοτάδι. «Δεν υπάρχει κανένας οδικός χάρτης με αποτέλεσμα στην περιοχή μας έργα π.χ. για σχολεία προϋπολογισμού άνω του 1 εκατ. ευρώ, όπου ήμασταν έτοιμοι να δημοπρατήσουμε, να έχουν εξ ολοκλήρου παγώσει».

Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζουν δεκάδες δήμοι της χώρας. Όπως σημειώνει στο NEWS 247 o ΓΓ του δήμου Γλυφάδας κ.Μάριος Τσάκας «το μεγάλο πρόβλημα των διαγωνιστικών διαδικασιών που προκύπτουν από τον ν.4412 αφορά στη δημοπράτηση δημοσίων έργων. «Σε όλους τους παλαιότερους νόμους υπήρχαν τα πρότυπα τεύχη στα οποία όλοι «πατούσαμε» και ακολουθούσε η μελέτη του κάθε δήμου. Όμως όλα τα τεχνικά έργα είναι μπλοκαρισμένα με την τελευταία διευκρινιστική εγκύκλιο, να μεταφέρει την ευθύνη στους δήμους. Με άλλα λόγια μας λένε προχωρήστε με δικά σας ευθύνη και σκεφτείτε πως θα εναρμονίσουμε εμείς τα τεύχη όταν τα εκδώσουμε» σημειώνει ο κ. Τσάκας.

Το πρόβλημα κατά τον ΓΓ του δήμου Γλυφάδας είναι ότι από το υπουργείο Υποδομών ζητήθηκε η άμεση εφαρμογή του νόμου. «Από τις 8 Αυγούστου, που ψηφίστηκε ο νόμος, δεν δόθηκε καμία παράταση και η όλη εμπλοκή οφείλετε στην άμεση εφαρμογή του. Θα ήταν, δηλαδή, πιο γόνιμο αφού ψηφίστηκε ο νόμος να υπάρχει μια περίοδος χάριτος ώστε και η κεντρική διοίκηση να είναι έτοιμη να υποστηρίξει τον νέο νόμο» υπογραμμίζει ο κ. Τσάκας.

Στον δήμο Γλυφάδας ήδη δυο μεγάλα έχουν μπλοκαριστεί τα οποία αφορούν σε συντηρήσεις και ανακαινίσεις σχολείων ύψους 1,6 εκατ. ευρώ για δύο χρόνια και ανακατασκευή πεζοδρομίων προϋπολογισμού 5 εκατ. ευρώ.

Η τελευταία εγκύκλιος του υπουργείου

Η πιο πρόσφατη διευκρινιστική εγκύκλιος που εκδόθηκε από το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων είναι αυτή της 19ης Οκτωβρίου, η οποία εξακολουθεί να μετατρέπει σε πειραματόζωα διακηρύξεων όσους επιθυμούν να προχωρήσουν στην υλοποίηση τεχνικών έργων.

Μάλιστα το υπουργείο κάνει λόγο για προσκόμματα και δήθεν προβλήματα στην εφαρμογή του νόμου που οδήγησαν σε παρανοήσεις. Πολλοί δε, προσθέτει, χρησιμοποίησαν ως άλλοθι το νέο νόμο, για να επικαλεστούν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν τις διαγωνιστικές διαδικασίες και αποσαφηνίζει: «…η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.) είχε εκδώσει εγκύκλιο (αρ. πρωτ. 4584/30-09-2016), αναφορικά με την εφαρμογή Πρότυπων τευχών δημοπράτησης έργων και μελετών. Συγκεκριμένα, σ’ αυτή αποσαφηνίζεται πλήρως ότι από την εφαρμογή του ν.4412/2016, δηλαδή από 8-8-2016, ο Νόμος παρείχε τη δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές να δημοπρατούν έργα και μελέτες με βάση τα ισχύοντα πρότυπα τεύχη της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ με τις αναγκαίες προσαρμογές στο νέο θεσμικό πλαίσιο», ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει ότι «σε περιπτώσεις κατεπείγουσας ανάγκης με απρόβλεπτο χαρακτήρα, π.χ. φυσικές καταστροφές, είναι δυνατή η εφαρμογή του άρθρου 32 του νόμου, για την προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, χωρίς προηγούμενη, δημοσίευση, αντί του άρθρου 118».

Όμως ακόμη και για το άρθρο 32 και τις κατεπείγουσες ανάγκες οι δύο ΓΓ των δήμων Ωραιοκάστρου και Γλυφάδας σημειώνουν ότι κανείς δεν είναι σίγουρος αν θα προχωρήσει ένα έργο καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που ένα έργο δεν κρίθηκε στο τελικό του στάδιο ως υπερεπείγον και σήμερα δημόσιοι υπάλληλοι λογοδοτούν στη δικαιοσύνη.

Η περίπτωση της Θάσου

Ξεχωριστή ενότητα στις στρεβλώσεις που έχει προκαλέσει ο ν. 4412 αποτελεί το παράδειγμα της Θάσου.

Στα μέσα του περασμένου μήνα και για τέσσερις μέρες η Θάσος παραδόθηκε στις φλόγες με 170 πυροσβέστες και πλήθος εναέριων μέσων να δίνουν κυριολεκτική μάχη να προστατεύσουν τις ανθρώπινες ζωές και τις περιουσίες των κατοίκων αλλά και να σώσουν το φυσικό κάλλος του νησιού. Συνολικά μετατράπηκαν σε στάχτη περίπου 140.000 χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης, με την μαύρη λίστα των καταστροφών να περιλαμβάνει εκτός των άλλων και καμένα σπίτια.

Η καταστροφή για το νησί ήταν πρωτόγνωρη και από την επόμενη μέρα της ύφεσης των μετώπων τόσο η δημοτική όσο και η περιφέρεια έκαναν έναν αγώνα δρόμου για την αποκατάσταση των ζημιών.

Στο νησί έσπευσαν εκτός των συναρμόδιων υπουργών και ο πρωθυπουργός ο οποίος είδε από κοντά το μέγεθος της καταστροφής.

Ο ρόλος του δασαρχείου

Πως όμως και με ποιον τρόπο περιφέρεια και δήμος κατάφεραν, έγκαιρα να διαβλέψουν τα προβλήματα του νέου νόμου, να κινηθούν άμεσα ώστε να ξεκινήσει το γρηγορότερο δυνατόν η αποκατάσταση των προβλημάτων;

Αρχικά σημαντικό ρόλο έπαιξε, όπως εξηγεί ο δήμαρχος Θάσου, η πολύ καλή συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης - υπουργείου Εθνικής Άμυνας, με τον στρατό να δίνει σημαντικές λύσεις στα προβλήματα που δημιουργήθηκαν.

«Έχουμε ολοκληρώσει μελέτες αντιδιαβρωτικών έργων που έχουν εκπονηθεί από το δασαρχείο με διαδικασίες εξπρές, λόγω του κατεπείγοντος της κατάστασης, τα οποία είναι πολύ σημαντικά για την προστασία των οικισμών. Αυτά τα έργα θα λειτουργήσουν και ως υποστηρικτικά για την αναγέννηση του δάσους, ενώ την ίδια στιγμή και οι αντιπυρικές ζώνες καθαρίζονται σε συνεργασία δήμου και στρατού» αναφέρει ο δήμαρχος Θάσου ο οποίος αντιλήφθηκε έγκαιρα τα προβλήματα που θα συναντούσε για την αποκατάσταση των βλαβών στο νησί του.

«Είχα από την πρώτη στιγμή μια μεγάλη ανησυχία την οποία μετέφερα και στους υπουργούς όταν επισκέφθηκαν το νησί και στον ΓΓ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης της Περιφέρειάς μας λέγοντάς τους ότι δεν μπορούμε να πάμε με τους συνήθεις ρυθμούς» τονίζει ο κ. Κώστας Χατζηεμμανουήλ και προσθέτει: «Το πρώτο πράγμα που ζήτησα ήταν να κηρυχθεί το νησί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ένα αίτημα που αποδείχθηκε εκ των ων ουκ άνευ για να προχωρήσουμε. Το δεύτερο που ζήτησα και βρήκα ανταπόκριση ήταν οι μελέτες να γίνουν από το ίδιο το δασαρχείο και να γίνουν με διαπραγμάτευση και όχι με διεθνή διαγωνισμό, ώστε να μην χρονοτριβούμε. Έτσι, τηρήθηκε η διαδικασία και βρήκαμε ευέλικτους τρόπους να απαλλαγούμε από τις καθυστερήσεις γιατί θα ήταν καταστροφικές».

Ο φόβος που δεν έγινε εφιάλτης

Ο δήμαρχος κ. Κώστας Χατζηεμμανουήλ για να πετύχει όλα τα παραπάνω και να αποφύγει τις παγίδες και τις ατέλειες του ν. 4412 δεν χρησιμοποίησε το άρθρο 32 αλλά τον ΣΑΕ 055 του υπουργείου Εσωτερικών, με την ανταπόκριση του υπουργείου να είναι άμεση.

«Αυτός ήταν ο εφιάλτης μου και ο φόβος μου. Να μην καθυστερήσουμε και να μην εγκλωβιστούμε. Έτσι επιμείναμε και παρακάμψαμε τον ν.4412 ώστε να μην βρεθούμε αντιμέτωποι σε έναν τοίχο προβλημάτων» λέει ξεκάθαρα ο κ. Χατζηεμμανουήλ.

Οι χορηγήσεις – πιστώσεις που έχουν εγκριθεί και αναμένεται η εκταμίευση των χρημάτων

Όπως τέλος σημειώνει ο κ.Χατζηεμμανουήλ, η βοήθεια του στρατού παραμένει σημαντική. «Ο δήμος μας έχει εμπειρία στη συνεργασία του με τον στρατό και έχουμε κερδίσει μεγάλα στοιχήματα μέσα από αυτή την συνεργασία. Γι’ αυτό, άλλωστε, ζητήσαμε την παραμονή τουλάχιστον των μηχανημάτων που είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση κάποιων ακόμη έργων. Αυτό το αίτημα έγινε και από κοινού θα φέρουμε εις πέρας την πολύ δουλειά που ακόμη μένει να κάνουμε».