Στα 'βαθιά' των γεωτρήσεων η Κύπρος - Νεύρα στην Τουρκία

Στην πιο σημαντική περίοδο, όσον αφορά τις έρευνες υδρογονανθράκων, μπαίνει αυτή την εβδομάδα η Κύπρος. Πρώτον θα αποδειχθεί αν υπάρχουν κι άλλα αξιοποιήσιμα κοιτάσματα, δεύτερον θα φανεί μέχρι που μπορεί να φτάσει η αντίδραση της Τουρκίας

Το γεωτρύπανο West Capella που έχει μισθώσει η «λατινική» κοινοπραξία των εταιρειών TOTAL και ENI, θα βρεθεί αύριο, Τετάρτη, στις 03.00 τα ξημερώματα στο προκαθορισμένο σημείο της γεώτρησης στο οικόπεδο 11 της Κυπριακής ΑΟΖ και θα ξεκινήσει αμέσως προετοιμασία ώστε εντός 24 ωρών να πιάσει δουλειά.

Η έλευση του γεωτρύπανου και η έναρξη μιας καινούργιας περιόδου ερευνών, της σημαντικότερης μέχρι τώρα για τη Μεγαλόνησο, που αναμένεται να διαρκέσει ένα σχεδόν χρόνο και να ολοκληρωθεί στο τέλος του καλοκαιριού του επόμενου έτους, θα είναι καθοριστική για δύο βασικούς λόγους:

Πρώτον γιατί θα αποτυπώσει σε μεγάλο βαθμό την ύπαρξη και το μέγεθος κοιτασμάτων υδρογονανθράκων πέραν εκείνου που έχει ανακαλυφθεί στο οικόπεδο 12. Οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις έχουν αξία μόνον εφόσον επιβεβαιώνονται από γεωτρήσεις.

Δεύτερον γιατί θα λειτουργήσει ως δοκιμαστήριο των πραγματικών δυνατοτήτων που έχει η Τουρκία, πέραν των λόγων που εύκολα εκτοξεύονται, για να τα βάλει με τις μεγάλες πετρελαϊκές δυνάμεις που έχουν κερδίσει την παραχώρηση Κυπριακών οικοπέδων και προχωρούν σιγά σιγά σε ερευνητικά προγράμματα.

Σε ότι αφορά στην ύπαρξη κοιτασμάτων, όλα τα ενδεχόμενα είναι βεβαίως ανοικτά: από πλήρη απογοήτευση μέχρι ανακαλύψεις που μπορούν να αλλάξουν σημαντικά το μέλλον του νησιού.

Την τελευταία επταετία, στην Κυπριακή ΑΟΖ έχουν πραγματοποιηθεί τέσσερις γεωτρήσεις. Δύο από την Αμερικανική Noble Energy στο οικόπεδο 12 και δύο από την Ιταλική ΕΝΙ στο τεμάχιο 9. Το κοίτασμα «Αφροδίτη» που ανακαλύφθηκε στο οικόπεδο 12 έδωσε φτερά στην υπόθεση υδρογονάνθρακες της Κύπρου, ωστόσο δεν είναι αρκετό για να δώσει ποσότητες τέτοιες που να καθιστούν βιώσιμη την κατασκευή έργων αποθήκευσης και μεταφοράς του αερίου. Η τυχόν ανακάλυψη νέου κοιτάσματος θα είναι καθοριστική γιατί θα δημιουργήσει το απαραίτητο κρίσιμο μέγεθος.

Είναι γεγονός πάντως ότι στην Κυπριακή ΑΟΖ, ιδίως μετά την ανακάλυψη του γιγαντιαίου κοιτάσματος Zor της Αιγύπτου, έχουν ενσκήψει οι γίγαντες της παγκόσμιας πετρελαϊκής βιομηχανίας. Η Γαλλική TOTAL έχει συνασπιστεί με την Ιταλική ENI για τα οικόπεδα 11 και 6, ενώ η ENI έχει κερδίσει μόνη της και το οικόπεδο 8.

Από την άλλη, η μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία του κόσμου ExxonMobil (της οποίας διευθύνων σύμβουλος ήταν μέχρι πρότινος ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον) έχει αναλάβει, σε συνεργασία με έναν άλλο γίγαντα, την Qatar Petroleum, την εξερεύνηση του οικοπέδου 10 της κυπριακής επικράτειας.

Ήδη οι μεγάλες αυτές εταιρείες έχουν προγραμματίσει:

μία ή, σε περίπτωση ανακάλυψης, δύο γεωτρήσεις η TOTAL μαζί με την ENI. Η πρώτη είναι αυτή που ξεκινάει αύριο. Το γεωτρύπανο, αν ανακαλύψει κοίτασμα στον στόχο «Ονησίφορος», θα προχωρήσει και σε δεύτερη επιβεβαιωτική γεώτρηση αμέσως. Με βάση τα συμβόλαια, από τις 12 Ιουλίου, που φτάνει στην Κύπρο, θα έχει στη διάθεσή του την περίοδο μέχρι την τελευταία εβδομάδα Σεπτεμβρίου για να επιχειρεί στην Κυπριακή ΑΟΖ.
δύο ή τρεις, ανάλογα με τα ευρήματα, η ΕΝΙ. Η πρώτη γεώτρηση της εταιρείας θα πραγματοποιηθεί στο τελευταίο τρίμηνο του έτους. Ήδη η ΕΝΙ εξασφάλισε το γεωτρύπανο Saipem 12000, της συνδεδεμένης με αυτήν εταιρείας Saipem, από το Οκτώβριο.
μία ή δύο σε πρώτο στάδιο η Exxon-Mobil. Σύμφωνα με τα στελέχη της ίδιας της εταιρείας εντός του 2018 θα πραγματοποιηθεί διερευνητική γεώτρηση ενώ σύντομα θα ξεκινήσουν καταρχήν τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες για να προσδιοριστούν οι καλύτερες τοποθεσίες για γεωτρήσεις.

Εν τω μεταξύ, συνεχίζονται από τις αρχές Μαΐου οι σεισμογραφικές έρευνες του Ramform Hyperion που θα τελειώσουν στις 15 Αυγούστου.

Η τουρκική αντίδραση

Το τοπίο των ερευνών στην Κύπρο γίνεται βεβαίως πολύ πιο σύνθετο λόγω του ότι η έναρξη της κρίσιμης ερευνητικής περιόδου συμπίπτει με τις αρνητικές εξελίξεις στο Κυπριακό και τη στάση της Τουρκίας.

Σε όλες τις προηγούμενες γεωτρήσεις η Τουρκία ακολούθησε την ίδια τακτική: έστελνε ένα σεισμογραφικό να περιφέρεται εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, λιγότερο ή περισσότερο προκλητικά, όπως και μία ή περισσότερες φρεγάδες να παρακολουθούν από σχετικά μεγάλη απόσταση το γεωτρύπανο. Όπως όλα δείχνουν και αυτή τη φορά οι προκλήσεις δεν θα λείψουν, αν δεν κλιμακωθούν κιόλας μετά την κατάρρευση των συνομιλιών για το Κυπριακό. Το μέχρι που θα «το τραβήξει» η Τουρκία είναι πραγματικά άγνωστο.

Ήδη χθες ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν χαρακτήρισε μη αποδεκτό το γεγονός ότι ορισμένες εταιρείες ενέργειας συμβάλλουν σε «ανεύθυνα μέτρα της πλευράς των Ελληνοκυπρίων», ενώ νωρίτερα ο πρωθυπουργός του Μπιναλί Γιλντιρίμ μίλησε για μονομερείς ενέργειες της Λευκωσίας.

Οι ενστάσεις των Τούρκων είναι δύο ειδών:

- Αφενός θεωρούν ότι, στο βαθμό που δεν έχει λυθεί το Κυπριακό, η Τουρκοκυπριακή κοινότητα έχει δικαιώματα επί των κοιτασμάτων της Κυπριακής ΑΟΖ. Αμφισβητούν δηλαδή το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναζητήσει υδρογονάνθρακες ερήμην της τουρκοκυπριακής κοινότητας. «Θέλουμε να υπενθυμίσουμε για μία ακόμη φορά πως οι πόροι υδρογονανθράκων γύρω από την Κύπρο ανήκουν και στις δύο πλευρές», υποστήριξε χαρακτηριστικά χθες, Δευτέρα, ο Τούρκος πρωθυπουργός.

- Η Τουρκία αφετέρου εγείρει η ίδια (ανεξάρτητα από την Τουρκοκυπριακή κοινότητα) διεκδικήσεις επί ορισμένων περιοχών που καταλέγονται στα οικόπεδα του Κυπριακού γύρου παραχωρήσεων, τις οποίες και αμφισβητεί. Τέτοια περίπτωση είναι εκείνη του οικοπέδου 6 που σκοπεύει από τον Οκτώβριο να ερευνήσει η ENI. Με βάση αυτό το δεδομένο, διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι οι πλέον κομβικές δεν είναι οι γεωτρήσεις στο οικόπεδο 11 που αρχίζουν αύριο, αλλά εκείνες στο οικόπεδο 6 το οποίο η Τουρκία περιλαμβάνει στα αμφισβητούμενα τμήματα της κυπριακής ΑΟΖ.

Η κυπριακή κυβέρνηση πάντως, εμφανίζεται αποφασισμένη να συνεχίσει κανονικά το ερευνητικό πρόγραμμα. Σήμερα αναμένεται να εκδώσει νέα ΝAFTEX, την τρίτη στη σειρά, με την οποία θα κηρύσσεται και η ζώνη ασφαλείας γύρω από την εξέδρα γεώτρησης του οικοπέδου 11, και θα θεωρείται ποινικό αδίκημα η παραβίαση της ζώνης ασφάλειας.

Θοδωρής Παναγούλης