Δύο λόγια απλά και με αγάπη, αντί Καλής Χρονιάς

Στα πρόσωπα των γύρω μας, βλέπουμε τα δικά μας: φόβος, ανασφάλεια, απογοήτευση. Μία ματιά, ένα νεύμα αρκεί για να συνεννοηθούμε μεταξύ μας: «η κατάσταση είναι δύσκολη…»

Γράφει ο Δημήτρης Δακρότσης, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Πανεπιστημίου Αθηνών.

Είναι όμως παράδοξο, ότι ό, τι ζούμε, το περνάμε μόνοι μας: κλεισμένοι στους εαυτούς, το στενό περιβάλλον μας. Ένα δεύτερο παράδοξο είναι ότι την κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει, την είχαμε προβλέψει εδώ και χρόνια: ήμουν παιδί του δημοτικού και ακόμη ακούω στα αυτιά μου ότι «προχωράμε σε αδιέξοδο» ή ότι «η Δύση, με τα μεγάλα κεφάλαιά της θα μας κατακυριεύσει, θα μας βάλει στο χέρι…».

Και για να τα έχω ακούσει ο ίδιος, μάλλον θα έχουν ακουστεί και… γενικότερα. Βλέπαμε λοιπόν μπροστά μας ένα ακίνητο λιοντάρι με το στόμα ανοικτό και εμείς κρατούσαμε σταθερή πορεία προς τα πάνω του. Βλέπαμε τη Γη κάτω από τα πόδια μας να ανοίγει και δεν κάναμε στην άκρη. Γιατί; Ίσως δεν φανταζόμασταν ότι τα πράγματα θα εξελίσσονταν τόσο γρήγορα. Ίσως περιμέναμε ότι το ελληνικό δαιμόνιο, θα μας έσωζε. Άλλωστε όπου πηγαίνουν οι Έλληνες διαπρέπουν! Και τις περισσότερες φορές, αυτό ισχύει. Στην Ελλάδα όμως, όχι. Γιατί; Ποια είναι η αόρατη δύναμη (εκείνη που διατείνονται οι ευκαιριακοί εκμεταλλευτές, γνωστοί και ως «συνομωσιολόγοι» ότι υπάρχει), η οποία μας κρατάει πίσω; Απαντώ λοιπόν, ταπεινά: καμία! Ποτέ δεν υπήρξε τέτοια δύναμη. Ό,τι υπήρξε ήταν ένας λαός ταλαιπωρημένος, φτωχός, αδικημένος, που δεν άντεξε να πει «όχι» στην πρώτη ευκαιρία απαλλαγής του από μία δυσάρεστη κατάσταση.

Ο Έλληνας των ημερών μας συμπεριφέρθηκε όπως ακριβώς και ο πεινασμένος, που με την πρώτη ευκαιρία θα κατανάλωνε αλλοιωμένη τροφή, μόνο και μόνο γιατί δεν θα άντεχε άλλο την ταλαιπωρία της πείνας. Τόση ήταν η κούραση του Έλληνα• τόση, που δέχτηκε να χορτάσει ακόμη και με αλλοιωμένη τροφή. Μπορεί να αρρώσταινε ή να πέθαινε, αλλά τουλάχιστον θα έπαυε να ταλαιπωρούνταν. Αυτή είναι η ιστορία του νεότερου Έλληνα• του αδικημένου, πληγωμένου, προδομένου και -κυρίως- κουρασμένου οδοιπόρου, που, εν γνώσει του, αποσχίστηκε από το αριστοτελικό μέτρο της μεσότητας και ταυτίστηκε με το αριστείππειο πρότυπο της εφήμερης ηδονής, μόνο και μόνο γιατί καταβλήθηκε από την μακρά ταλαιπωρία της ανέχειας. Και ποια είναι η λύση; Δυστυχώς, η λύση θα δοθεί μετά το πέρας των συνεπειών. Και πρόσφορο έδαφος για την λύση δεν πρόκειται να καλλιεργηθεί με ψυχολογία ηττοπάθειας.

Γνωρίζουμε τα λάθη, τις αδυναμίες, τις παρεκτροπές, την υπερβολή. Γνωρίζουμε και εκείνους οι οποίοι επέμειναν να μας βάλουν στον δρόμο του πειρασμού. Αλλά και τους «άλλους» που μας ενθάρρυναν να παραμείνουμε στον δρόμο αυτό. Τώρα γνωρίζουμε και τη νεότερη γενιά «εκείνων και άλλων», οι οποίοι επιμένουν ότι ο δρόμος που ακολουθήσαμε, εν τέλει, είναι επικίνδυνος και πρέπει να αλλάξει. Ευτυχώς, δεν μας μένουν πολλοί ακόμη να γνωρίσουμε.

Ξαναγυρίζω στο παράδοξο της γενικευμένης απομόνωσης που έγραψα στην αρχή, μήπως φωτίσω κάποια λύση, έστω και θεωρητικά: όλοι ζούμε τα ίδια, όλοι γνωρίζουμε τι περνά ο πλησίον, αλλά αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα απομονωμένοι και αποξενωμένοι. Το πρόβλημα δεν είναι προσωπικό. Κανείς στην ιστορία μας δεν εξεγέρθηκε, δεν επαναστάτησε αιτούμενος υπέρμετρα αγαθά: ό,τι αιτηθήκαμε, κατά καιρούς, ήταν πάντοτε το αυτονόητο: αξιοπρέπεια, δικαίωμα για ζωή ελεύθερη, χωρίς εξαναγκασμούς, τυραννία, φτώχεια. Το ότι τα όρια διεστάλησαν και η αξιοπρέπεια μεταβλήθηκε σε αναξιοπρέπεια και η ελευθερία σε σκλαβιά, δεν είναι κάτι για το οποίο ευθύνεται ο απλός άνθρωπος. Ό,τι βαραίνει τον τελευταίο είναι ότι πρέπει να συνειδητοποιήσει τη γενική φύση του προβλήματος της καθημερινότητάς του και να επιλέξει εκπροσώπους άξιους να δώσουν λύση συνολική: η μονομέρεια, δεν είναι λύση. Ας μην επαναστατήσουμε, γιατί δεν οδηγεί πουθενά• αλλά όταν έρθει η ώρα, ας επιλέξουμε τους εκπροσώπους μας ως ομάδα και όχι ως άτομα-οικογένειες.

Καλή χρονιά!

Τα βιβλία του Δημήτρη Δακρότση