Οι μεγάλες καταστροφές και το γερμανικό χρέος στην Ελλάδα μέσα από ντοκουμέντα

Εκτός από τις πολεμικές θηριωδίες, τι άφησαν πίσω τους στη βιομηχανία, οδικά δίκτυα, τηλεπικοινωνίες, λιμάνια...

Ήταν την 1η Οκτωβρίου του 1946 όταν το Διεθνές Στρατιωτικό δικαστήριο της Νυρεμβέργης ανήγγειλε την ετυμηγορία του εις βάρος των είκοσι δύο κατηγορούμενων ναζιστών εγκληματιών πολέμου. Τρεις από αυτούς αθωώθηκαν, τέσσερις καταδικάστηκαν σε ποινές κάθειρξης από δέκα έως είκοσι έτη, τρεις καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά και δώδεκα καταδικάστηκαν σε θάνατο δι’ απαγχονισμού. Οι θανατικές ποινές εκτελέστηκαν στις 16 Οκτωβρίου 1946. Την ίδια περίοδο η Ελλάδα τυλιγμένη στη δίνη του εμφυλίου πολέμου δεν μπορούσε να διεκδικήσει αυτά που της ανήκαν. Αλλά ούτε και κατά τις επτά δεκαετίες που ακολούθησαν «οι συνέπειες» του πολέμου διεκδικήθηκαν σοβαρά από τις κυβερνήσεις που κατά διαστήματα κατέλαβαν των θώκο της εξουσίας.

Ετεροχρονισμένα είναι η αλήθεια, καθώς από τις καταστροφές έχουν περάσει σχεδόν εβδομήντα χρόνια, το θέμα ανασύρεται στην επικαιρότητα με την Ελλάδα να διεκδικεί τα χρωστούμενα παρά την άτεγκτη στάση των Γερμανών που θέλει το αδίκημα να έχει παραγραφεί... Με πρωτοβουλία της προηγούμενης Κυβέρνησης, μία 6μελής ομάδα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, εργάστηκε συστηματικά για επτά μήνες ανακαλύπτοντας σε υπόγεια, σε ξεχασμένα και φθαρμένα αρχεία, 50.000 έγγραφα από το Υπουργείο Εξωτερικών, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και το Νομικό Λογιστήριο του Κράτους, που αφορούν στις γερμανικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο. Κατέγραψε επίσης από το Υπουργείο Πολιτισμού όλες τις καταστροφές και τις αρπαγές που έγιναν κατά την διάρκεια της κατοχής. Για πρώτη φορά επίσης το Κράτος, βασιζόμενο σε αυτά τα στοιχεία, και ακολουθώντας ένα οικονομικό μοντέλο υπολογισμού, το οποίο αναγνωρίζεται ευρέως, κατάφερε να υπολογίσει το ποσό που θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε.

Για αυτές τις ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις της Γερμανίας έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες, το ίδιο και δικαίως και για τις ελληνικές ευθύνες, από την λήξη του πολέμου έως σήμερα, για τη μη διεκδίκησή τους. Οι καθ' όλα δίκαιες και τεκμηριωμένες ελληνικές απαιτήσεις έχουν υπολογιστεί και υπολογίζονται αναλυτικά με διάφορους τρόπους από φορείς και μελετητές. Το ποσό σε κάθε περίπτωση είναι τεράστιο και σύμφωνα με μερικούς είναι ακόμη μεγαλύτερο κι από εκείνο που χρωστά σήμερα η Ελλάδα στη Γερμανία.

Ποια ήταν όμως τα οφειλόμενα με αριθμούς κατευθείαν από τις πηγές; Πως περιγράφονταν και πως εκτιμούνταν οι καταστροφές, καθώς οι καπνοί δεν είχαν σβήσει ακόμα στην κατερειπωμένη Ελλάδα;

Οι πηγές και τα νούμερα που αποκαλύπτουν

Πρώτη πηγή η πολύκροτη δίκη της Νυρεμβέργης. Αν και στη δίκη της πρώτης σειράς τα αποδεικτικά δεν είναι πολλά στην δίκη της δεύτερης σειράς υπήρξαν 10 καταδίκες εγκληματιών πολέμου που έδρασαν στη χώρα μας. Παρόλο που οι αναφορές καθώς και η βιβλιογραφία είναι τεράστιες, τα ντοκουμέντα με αμιγώς ελληνικό ενδιαφέρον είναι σχετικά περιορισμένα, μνημονεύονται σπάνια και αποσπασματικά και κεντρική θέση ανάμεσά τους λαμβάνουν οι μαρτυρικοί τόποι. Σε αυτά εκτός από τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εντοπίζεται κι ένα ακόμα κεφάλαιο, το οικονομικό που αναφέρεται στην λεηλασία του εθνικού και ιδιωτικού πλούτου της Ελλάδας.

Η χώρα μας βγήκε από τον πόλεμο έχοντας υποστεί τα ισχυρότερα πλήγματα στην Ευρώπη. Αν και οι υλικές ζημιές, όσον αφορά στις καταστροφές κτιρίων, ήταν μέτριες, παρόμοιες με εκείνες της Πολωνίας και μικρότερες από της ΕΣΣΔ, οι επιπτώσεις στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό ήταν πρωτοφανείς. Βασική πηγή αυτών αποτελεί η περίφημη «Έκθεση Πολέμου και Θυσιών Ελλάδος 1941 -1944», η οποία συντάχθηκε μετά την απελευθέρωση από επιτροπή με επικεφαλής τον κ. Δοξιάδη. Σε αυτή καταγράφηκε λεπτομερώς η καταστροφή και η λεηλασία της χώρας μας από τους ναζί ενώ με βάση αυτή γράφτηκε και η έκθεση που παραδόθηκε στους δικαστές της Νυρεμβέργης και αποτέλεσε την κύρια βάση για το ελληνικό «κατηγορώ». Ο πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης (1913-1975) στην ιστορική του έκθεση, την οποία συνέταξε ως διευθυντής του υπουργείου Ανοικοδόμησης το 1946, υπολόγισε πως οι καταστροφές που υπέστη η Ελλάδα αντιστοιχούν στο συσσωρευμένο εθνικό εισόδημα 33 ετών ή τον προϋπολογισμό του κράτους για 130 χρόνια.

Ο Δοξιάδης, ως κυβερνητικός συντονιστής όλων των συναρμόδιων υπουργείων, μέτρησε με ανατριχιαστική ακρίβεια το μέγεθος της ζημιάς στη χώρα σε κάθε επίπεδο και, στη συνέχεια, υπολόγισε τις αξιώσεις της Ελλάδας. Μελετώντας κανείς τα στοιχεία κατανοεί πως οι κατακτητές κατέστρεψαν συστηματικά την υλική της βάση και το νόμισμά της χώρας μας.

Τρεις ζώνες κατοχής, τρία νομίσματα και έκδοση των χαρτονομισμάτων 10 δισ. μάρκα

Όταν τον Απρίλιο οι δυνάμεις του Άξονα μπήκαν στην Αθήνα, η χώρα διαιρέθηκε σε τρεις ζώνες κατοχής, σε κάθε μία από τις οποίες καθιερώθηκε και διαφορετικό νόμισμα (κατοχικό μάρκο, μεσογειακή δραχμή, λέβα). Η νομισματική αυτή διαρρύθμιση αποτέλεσε και το πρώτο βήμα για τη σταδιακή καταστροφή της οικονομίας. Όπως και στα άλλα κράτη, έτσι και στην Ελλάδα οι γερμανικές αρχές κατοχής εκδώσανε μεγάλη ποσότητα χαρτονομισμάτων (10 δις. μάρκα). Έτσι προκάλεσαν τον υπερπληθωρισμό την ίδια στιγμή που αγόραζαν χρυσά κοσμήματα, έργα τέχνης, έπιπλα και άλλα αντικείμενα αξίας που έστελναν στη Γερμανία.

Μεταπολεμικά χαρτονομίσματα των 100 δισ. δραχμών

Η εικόνα για την οικονομική διάσταση του πράγματος δίνεται αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος του υπερπληθωρισμού και την ολοκληρωτική απαξίωση του εθνικού νομίσματος από την ημέρα της απελευθέρωσης κι έπειτα. Από το 1941 μέχρι και το 1944, τυπώθηκαν πολλά χαρτονομίσματα σε διάφορα λιθογραφεία της χώρας με τεράστιες ονομαστικές αξίες λόγω του καλπάζοντος πληθωρισμού. Το τελευταίο, που τυπώθηκε στις 5.11.1944, ήταν αυτό του ποσού των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών.

Λεηλασίες τροφίμων αυξάνουν την θνησιμότητα 500% με 800%

Άξιες αναφοράς είναι και οι κατασχέσεις τροφίμων που οδήγησαν τον λαό σε πείνα. Η νομισματική κυκλοφορία από τα 11 δισ. δραχμές του 1940 είχε φτάσει τον Σεπτέμβριο του 1944 σε 7,3 τετράκις εκατ. δραχμές. Έτσι μία οκά ψωμί η οποία κόστιζε 10 δρχ. το 1941, τρία χρόνια αργότερα έφτασε τα 153 εκατ. δρχ.

Πέθαναν από την πείνα 300.000 άνθρωποι

«Πάνω στα ορεινά μέρη αντίκρισαν κατάκοιτα, εξαντλημένα παιδιά που ζούσαν σε μία κατάσταση αποχαύνωσης, τέλεια αποσκελετωμένα από την ασιτία, ανίκανα όχι μόνο να κινηθούν, αλλά και να μιλήσουν ακόμα» έγραφε στην έκθεσή του ο κ. Δοξιάδης.

Αποδεικτικό της κατάστασης που προκάλεσαν οι κατασχέσεις, είναι σύμφωνα με τον κ. Δοξιάδη, η δραματική αύξηση της θνησιμότητας του πληθυσμού. Από τον Αύγουστο του 1941 ως τον Απρίλιο του 1942 η θνησιμότητα του πληθυσμού ήταν 500% μεγαλύτερη στην πρωτεύουσα και 800% μεγαλύτερη στα νησιά.

Μελέτες για την αποτελεσματικότερη οικονομική εκμετάλλευση

Πριν και κατά την επίθεση κατά της Ελλάδας στο παγκοσμίου κύρους Ινστιτούτο Διεθνούς Οικονομίας στο Κίελο, εκπονήθηκαν έξι μελέτες που αφορούσαν την οικονομία του τόπου:

1. Η βιομηχανία τροφίμων στην Ελλάδα
2. Η ναυπηγική βιομηχανία της Ελλάδας
3. Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία
4. Η βιομηχανία καουτσούκ στην Ελλάδα
5. Η ελληνική σιδηροβιομηχανία
6. Τα ελληνικά μεταλλεύματα

Οι μελέτες αυτές που απεστάλησαν στις δυνάμεις κατοχής αποτελούν απόδειξη του συστηματικού τρόπου με τον οποίον επιδιώχθηκε η ολοκληρωτική υποταγή της υπόδουλης Ελλάδας στις επιταγές των κατακτητών. Με την είσοδο των Γερμανικών στρατευμάτων κατασχέθηκε ένα μεγάλο μέρος του αποθέματος των τροφίμων, λαχανικών, πατάτας, λαδιού, κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Κατασχέθηκαν μέχρι και ολόκληρες παραγωγές από γαλακτοκομικές περιοχές και πολλά οικιακά ζώα.

Ενδεικτικά από την γεωργική παραγωγή κατασχέθηκαν :

800.000.000 κομμάτια εσπεριδοειδή
        300.000 τόνοι λάδι
20.000 ελιές
        160.000 κορινθιακή σταφίδα
    110.000 καπνά
    560.000 λαχανικά

Έξοδο του ελληνικού κράτους η διατροφή των γερμανών στρατιωτών

Σύστημα Κλήριγνκ: Το εξωτερικό εμπόριο είχε προσανατολισθεί στο σύστημα ανταλλαγής εμπορευμάτων μέσω συμψηφισμών. Η γερμανική στρατιωτική διοίκηση επέτασσε όλα τα εξαγώγιμα εμπορεύματα τα οποία αγόραζαν οι γερμανοί εμπορικοί οίκοι σε τιμές που καθορίζονταν από τις γερμανικές αρχές κατοχής. Παρόλα αυτά χρήματα για τις αγορές αυτές δεν δόθηκαν ποτέ, αφού τα προϊόντα πιστώνονταν με την μέθοδο της ανταλλαγής.

Το χρέος ανέβηκε από τα 4 εκατ. μάρκα σε 264 εκατ. μάρκα

Βέβαια τα εισαγόμενα από την Γερμανία προϊόντα χρεώνονταν 200-500% πάνω από την πραγματική τους αξία, ενώ ταυτόχρονα υπολογίζονταν ως έξοδα της Ελλάδας και η αξία των προϊόντων που εισάγονταν από την Γερμανία για τη διατροφή των γερμανών στρατιωτών. «Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης πρακτικής θεωρείται το γεγονός πως όταν η Ελλάδα καταλήφθηκε το χρέος της προς τη Γερμανία ανερχόταν στις 4.353.428 μάρκα ενώ όταν απελευθερώθηκε το χρέος έφτανε τις 264.157.574 μάρκα…».

Κατοχικό δάνειο

Συμπληρωματικά από τον Αύγουστο μέχρι το Δεκέμβριο του 1941 κατασχέσανε στην Ελλάδα, 26.206.085.000 δραχμές, περισσότερα από το ετήσιο εισόδημα ολόκληρης της Ελλάδας, το οποίο ήταν 23.000.000.000. Το επόμενο έτος που το εισόδημα ήταν μικρότερο η Γερμανία και η Ιταλία με μία πρωτοφανή κίνηση στην ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αναγκάζουν την Ελλάδα να συνάψει ένα κατοχικό δάνειο.

Σήμερα έχει γίνει πια κατανοητό στους περισσότερους που ασχολούνται με το θέμα, ότι αν υπάρχει κάτι που η Ελλάδα θα μπορούσε πιο εύκολα να διεκδικήσει, αυτό είναι το κατοχικό δάνειο. Μπορεί το διεθνές πολεμικό δίκαιο να προβλέπει ότι η κατεχόμενη χώρα οφείλει να συντηρεί τα στρατεύματα κατοχής, οι Γερμανοί όμως, όπως αποδεικνύεται από τα έγγραφα χρησιμοποιούν ένα μικρό ποσοστό του δανείου για τον στρατό τους στην Ελλάδα και κυρίως χρησιμοποιούν τα χρήματα για τις επιχειρήσεις του Ρόμελ στην Αφρική. Βέβαια η οικονομική καταστροφή όμως δεν περιορίζεται εκεί...

Ελάττωση γεωργικής παραγωγής

Σύμφωνα με την έκθεση Δοξιάδη, η ελάττωση της καλλιέργειας και της μέσης ετήσιας γεωργικής παραγωγής (1941-1944) έφτασε σε σχέση με το 1938 το 40% στα δημητριακά, το 36% στα όσπρια, το 89% στον καπνό, ενώ σε άλλα είδη, όπως η σταφίδα και τα σταφύλια, μειώθηκε κατά 66%.

Αχρηστεύτηκε το 25% του δασικού πλούτου της χώρας (75% εντός Αττικής)

Μέγα τίμημα πλήρωσε και ο δασικός πλούτος της χώρας. «Έπειτα ήρθε η Κατοχή, άρχισαν οι εμπρησμοί και η έντονη ξύλευση έγινε από τους κατακτητές με τρόπο πρωτόγονο γιατί γνώριζαν ότι η παραμονή τους στην Ελλάδα θα ήταν σύντομη και έτσι αδιαφορώντας για τη μελλοντική παραγωγή των δασών μας θέλησαν να τα καταστρέψουν για πολλά χρόνια» έγραφε ο Δοξιάδης.

Η μελέτη βρήκε ότι περί τα 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασών, δηλαδή το 25% του δασικού πλούτου της χώρας, καταστράφηκε, ενώ η Αττική έχασε το 75% των δασών της. Αντίστοιχα, τα ζώα εργασίας ελαττώθηκαν κατά 60% σε σχέση με το 1939, τα αιγοπρόβατα και τα πουλερικά κατά 50%, ενώ οι χοίροι κατά 80%.

Καταστροφή του Εμπορικού ισοζυγίου

Η εξορυκτική βιομηχανία (σίδερο, μαγγάνιο, νικέλιο, χρώμιο κ.ά.) καταστράφηκε, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν το 1940 στο 29% των προπολεμικών μεγεθών, στο 6% το 1941 και στο 2% το 1942. Το ίδιο άλλωστε συνέβη στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, καθώς οι εισαγωγές κατέρρευσαν στο 6%, 10% και 12% αντίστοιχα την περίοδο 1941-1943, ενώ οι εξαγωγές στο 8%, 6% και 3% αντίστοιχα.

«Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του τρόπου που χρησιμοποίησε ο Άξονας για να εξοντώσει τον ελληνικό λαό ελαττώνοντας τις εισαγωγές τροφίμων είναι και το τι έγινε με τις εισαγωγές ζώων κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η εισαγωγή κτηνών για τη διατροφή του πληθυσμού και την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών πέφτει στο μηδέν σχεδόν. Κι ενώ η εισαγωγή ζωντανών ζώων που γινόταν πριν από τον πόλεμο σχεδόν εντελώς από τις χώρες που ανήκαν τώρα στον Άξονα έπεσε στο 0,05% του προπολεμικού επίπεδου, η εισαγωγή κρέατος νωπού ή συντηρημένου μηδενίσθηκε εντελώς» ανέφερε ο πολεοδόμος.

Καταστροφή σιδηροδρομικού δικτύου

- 55% σιδηροδρομικό δίκτυο
- 80% σιδηροδρομικοί σταθμοί
- 90% γέφυρες οδικού δικτύου
- 30% σήραγγες
- 80% μηχανοστάσια
- 50% κτιρίων των σταθμών
- 78-93% ατμάμαξες
- 75-93% επιβατικά βαγόνια
- 75-98% φορτηγά βαγόνια
- 30% αυτοκινητάμαξες

Τεράστιες ζημιές υπέστησαν οι υποδομές του σιδηροδρομικού δικτύου. Σύμφωνα με την έκθεση, στους Σιδηροδρόμους του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ) αχρηστεύθηκε το 75% της γραμμής Πειραιάς - Πλατύ, το 100% των γραμμών Θεσσαλονίκης - Φλώρινας και Θεσσαλονίκης - Ειδομένης, και το 23% της γραμμής Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρούπολης.

Επίσης καταστράφηκε το 80% των σιδηροδρομικών σταθμών, το 90% περίπου των γεφυρών, το 30% περίπου των σηράγγων, το 80% μηχανοστάσια, το 60% των εγκαταστάσεων ύδρευσης, το 50% των κτιρίων των σταθμών ενώ στους Σιδηροδρόμους Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) αχρηστεύθηκε το 97% της γραμμής.

«Από το σύνολο των 7.708 τεμαχίων τροχαίου υλικού που είχαν οι σιδηρόδρομοι της Ελλάδος αρπάχτηκαν ή καταστράφηκαν 7.101 τεμάχια και δεν έμειναν παρά μονάχα 607 και αυτά σε κακή κατάσταση από την υπερβολική τους χρήση κατά την Κατοχή» ανέφερε η έκθεση. Οι ζημιές που υπέστη η σιδηροδρομική υποδομή εκτιμήθηκαν σε 8 δισ. προπολεμικές δραχμές ή 72 εκατ. προπολεμικά δολάρια.

Καταστροφή οδικού δικτύου
- 73% οδικές γέφυρες
- 56% οδικό δίκτυο
- 90% βαρέα οχήματα
- 70% ιδιωτικά οχήματα
- 85% των υποδομών και του τροχαίου υλικού

Συστηματική καταστροφή διαπιστώθηκε στο οδικό δίκτυο και στις γέφυρες, όπου καταγράφηκαν ζημιές σε ολικό μήκος οδοστρωμάτων 14.721 χλμ. και σε 5,5 χιλιάδες ημιτελείς δρόμους. Η καταστροφή οδικών γεφυρών ήταν συνολικού μήκους 15 χλμ. Το μέγεθος αποτιμήθηκε σε 54,4 εκατ. προπολεμικά δολάρια.

Επίσης οι ζημιές σε τεχνικό εξοπλισμό (αυτοκίνητα, οδοστρωτήρες, μηχανήματα) του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα αθροιστικά εκτιμήθηκαν σε 4,2 εκατ. προπολεμικά δολάρια. «Η μανία της καταστροφής έκανε ασυγκράτητους τους εχθρούς μας. Γκρέμισαν ορεινές διαβάσεις, ανατίναξαν σήραγγες» έλεγε ο Δοξιάδης ενώ σημείωνε πως σε τέσσερα χρόνια χάθηκε το 85% των υποδομών και του τροχαίου υλικού που υπήρχε το 1940. Οι ολικές απώλειες των επιβατικών αυτοκινήτων έφτασαν το 65%, των φορτηγών το 60% και των λεωφορείων το 80%.

Καταστροφή λιμανιών και διώρυγας της Κορίνθου
- 90% λιμενικές υποδομές
- 70% του τονάζ του εμπορικού στόλου
- 45% αλιευτικού στόλου
- 74% φορτηγά πλοία
- 94,5 επιβατικά πλοία

Στα δύο βασικά λιμάνια της χώρας οι καταστροφές επεκτάθηκαν σε όλα τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις. Η αξία των ζημιών σε προπολεμικά δολάρια έφτασε τα 4,7 εκατ. για τον Πειραιά, το 1,3 εκατ. για τον Βόλο, το 1,2 εκατ. για τη Θεσσαλονίκη.

Επίσης, μεγάλη ήταν η ζημιά που έγινε στη Διώρυγα της Κορίνθου αφού οι Γερμανοί «στις παραμονές ακόμη της αποχώρησής τους ανατίναξαν τα πρανή και τη μεγάλη σιδηροδρομική γέφυρα, βύθισαν πλοία και πλωτά γεφύρια στα στόμια του ισθμού, έριξαν βαγόνια σιδηροδρομικά, πόντισαν νάρκες, έκαμαν το παν για να αχρηστεύσουν για όσο περισσότερο καιρό ήταν δυνατόν τη μοναδική διώρυγα της χώρας προκαλώντας ζημιές 860.000 δολαρίων».

Επίσης, οι απώλειες σε φορτηγά πλοία έφτασαν το 74%, ενώ στα επιβατικά το 94,5%. «Το ελληνικό εμπορικό ναυτικό διαλύεται. Η ελληνική εμπορική ναυτιλία, που κρατούσε την έβδομη θέση ανάμεσα στην φορτηγό ναυτιλία όλου του κόσμου, πλήρωσε και αυτή τον βαρύτατο φόρο στον αγώνα των Ηνωμένων Εθνών. Από την πρώτη μέρα που κηρύχθηκε ο πόλεμος, τα ελληνικά πλοία πέρασαν στην υπηρεσία των συμμαχικών στόλων, για να σκορπιστούν αργότερα σ' όλες τις συμμαχικές θάλασσες και σ' όλους τους ωκεανούς για τη μεγάλη υπόθεση της Ελευθερίας. Από τα 583 εμπορικά πλοία που είχε η Ελλάς το 1939, χάθηκαν τα 434». Επίσης, χάθηκε το 66% των ιστιοφόρων και συνολικά το 73% της χωρητικότητας του εθνικού στόλου.

Καταστροφή τηλεφωνικού-τηλεγραφικού δικτύου
- 90% τηλεφωνικού δικτύου
- 70% καταστροφή υλικού

«Όλες οι εναέριες τηλεφωνικές και τηλεγραφικές γραμμές αποκόπτονται, τα υποβρύχια καλώδια καταστρέφονται. Όλες οι εγκαταστάσεις αχρηστεύονται κατά 100%, ενώ τα ειδικά μηχανήματα διαβιβάσεων μεταφέρονται στη Γερμανία κατά ποσοστό 70%. Η επικοινωνία με διάφορα διαμερίσματα της χώρας είναι αδύνατη. Το Ηράκλειο, η Πρέβεζα, η Άρτα, η Κέρκυρα, η Πάτρα, η Θεσσαλονίκη απομονώνονται» εξηγούσε ο Δοξιάδης και συμπλήρωνε ότι καταστροφική ήταν η Κατοχή και για τις αεροπορικές συγκοινωνίες.

Καταστροφή αρδευτικών δικτύων

Γερμανοί και Βούλγαροι κατέστρεψαν ολοκληρωτικά τα μεγάλα υδραυλικά και αρδευτικά έργα των κάμπων της Θεσσαλονίκης και των Σερρών, που αποτελούσαν το μεγαλύτερο μεταπολεμικό επίτευγμα των ελλήνων μηχανικών, καθώς η δημιουργία τους είχε επιτύχει τη ραγδαία αύξηση της αγροτικής παραγωγής.

Η ζημιά έφτασε το 13,2% της υποδομής στη Θεσσαλονίκη και το 38,6% σε Δράμα και Σέρρες. Οι καταστροφές σε έργα υδρονομικά, εγγειοβελτιωτικά, υδρεύσεων και υπονόμων ξεπέρασε τα 2 δισ. προπολεμικών δραχμών σε όλη τη χώρα.

Καταστροφή κτιριακού αποθέματος, αποτέφρωση ολόκληρων χωριών
- 1.170 ελληνικά χωριά αποτεφρωμένα
- 50% κτιριακού αποθέματος

Οι καταστροφές των οικοδομών ήταν τεράστιας αξίας. Συνολικά η απώλεια έφτασε τις 409.000 οικοδομές. Την κύρια ευθύνη είχαν οι Γερμανοί, οι οποίοι κατέστρεψαν περί τις 208.500 οικοδομές, αξίας 31 δισ. προπολεμικών δραχμών. Η συνολική αξία των καταστροφών έφτασε τα 61 δισ. προπολεμικές δραχμές όπως τόνιζε ο πολεοδόμος.

Σύμφωνα με την «έκθεση Δοξιάδη»
- 3.700 πόλεις και οικισμοί καταστράφηκαν από βομβαρδισμούς, λεηλασίες και πυρπολήσεις
- 1,2 εκατ. κάτοικοι, δηλαδή το 18% του πληθυσμού της χώρας έμειναν άστεγοι
- 88.000 αγροτικές οικογένειες ζούσαν σε ερείπια και 100.000 αστικές οικογένειες υπό άθλιες συνθήκες
- 15.000 καταστηματάρχες και βιοτέχνες έχασαν την επαγγελματική τους στέγη
- 80.000 οικογένειες πούλησαν τα σπίτια τους και έχασαν την περιουσία τους
- 5.000 σχολεία καταστράφηκαν
- 1,5 εκατ. οικογένειες ζούσαν σε σπίτια χωρίς τζάμια, φως ή θέρμανση.

Καταστροφές μουσείων και μνημείων
- 100 περίπου αρχαιολογικοί χώροι υπέστησαν καταστροφές
- 26 σημεία εντοπίστηκαν ανασκαφές
- 50 και πλέον μουσεία ή αρχαιολογικοί χώροι λεηλατήθηκαν

Η καταγραφή των υπουργείων εντόπισε καταστροφές μνημείων τέχνης, βυζαντινής και λαϊκής αρχιτεκτονικής, εκκλησιών και αρχοντικών. Πολλά μοναστήρια και επτά μεγάλες βυζαντινές εκκλησίες καταστράφηκαν εντελώς ενώ 12 άλλες έπαθαν σοβαρές ζημιές. Καταστράφηκαν βενετικά κτίρια, βιβλιοθήκες και μουσεία.

Σύμφωνα με την έκθεση του κ. Δοξιάδη οι Γερμανοί προκάλεσαν καταστροφές σε 87 αρχαιολογικούς χώρους, οι Ιταλοί σε 39 και οι Βούλγαροι σε τρεις ενώ εντοπίστηκαν ανασκαφές σε 26 σημεία. Ακόμη, εντοπίζονται κλοπές αρχαιολογικών θησαυρών, με τους Γερμανούς να κλέβουν αρχαιότητες από 42 μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους, τους Ιταλούς από 33 και τους Βουλγάρους από εννέα.

Η ζημιά που υπέστη η χώρα μας ως το 1944 λόγω πληθωρισμού εκτιμάται σε 27,45 εκατ. χρυσές λίρες ή 549 εκατ. δολάρια(αξίας 1945). Το κατοχικό δάνειο επιβάρυνε την Ελλάδα να πληρώνει κάθε μήνα προκαταβολικά 1,5 τρις δραχμές στις δυνάμεις κατοχής ποσό που ανήλθε στα 8 τρις το μήνα το 1942. Η υπανάπτυξη των δεκαετιών που ακολούθησαν δικαιολογείται πλήρως από τα νούμερα τα οποία σκιαγραφούν γλαφυρότατα και το μέγεθος της καταστροφής.

Η επιτροπή διερεύνησης η οποία συνέταξε την πρόσφατη απόρρητη έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους που επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα των αποζημιώσεων, συστάθηκε κατ' εντολή του πρώην υφυπουργού οικονομικών Χρ. Σταικούρα, επικαλούμενος τη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού το 1946. Σε αυτή είχαν κατατεθεί οι αξιώσεις της Ελλάδας, τον Δεκέμβριο του 1945. Το ύψος τους ανερχόταν σε 12 δισ. δολάρια (αγοραστικής αξίας 1938) χωρίς να περιλαμβάνουν το κατοχικό δάνειο. Η διάσκεψη αναγνώρισε ένα μέρος του αιτήματος, 7,2 δισ. δολάρια(με επιτόκιο 3%) εκ των οποίων μόλις τα 100 εκατ. αποπληρώθηκαν. Στη Διάσκεψη του Λονδίνου το 1953 τα χρέη της Γερμανίας «κουρεύτηκαν»…

Στην ιστορία της διεκδίκησης ένα από τα μεγαλύτερα νομικά όπλα της χώρας, θα μπορούσε να είναι και τα έγγραφα που έχει αποκαλύψει ο Γερμανός ιστορικός Χάγκεν Φλάισερ, πολιτογραφημένος Έλληνας από το 1985, με πολύχρονες έρευνες στο συγκεκριμένο ζήτημα, σύμφωνα με τα οποία η ναζιστική Γερμανία και ο ίδιος ο Χίτλερ όχι μόνο αναγνώρισε το κατοχικό δάνειο αλλά 6 μέρες πριν αναχωρήσουν οι Γερμανοί από την Αθήνα, υπάρχει έγγραφο, που δείχνει ότι είχαν αρχίσει να το αποπληρώνουν...