Τα έξι μηνύματα που στέλνουν πρόσφυγες στην Ευρώπη

Κοινή έρευνα ActionAid - Oxfam: Ευρώπη, άκουσε μας

Η κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα είναι απελπιστική, αλλά θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, τονίζουν δύο διεθνείς οργανώσεις, η ActionAid και η Oxfam, στην κοινή έρευνα «Ευρώπη: Μη μας απογοητεύεις» που δημοσιεύουν, εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων στις 20 Ιουνίου.

Περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι έχουν παγιδευτεί στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών πολιτικών που εμποδίζουν τη συνέχιση του ταξιδιού τους. Το Μάιο 2016, η ActionAid και η Oxfam διενέργησαν έρευνα στη Λέσβο, την Αττική και την Ήπειρο και άκουσαν τις ιστορίες περισσότερων από 250 προσφύγων και μεταναστών.

Σύμφωνα με τις δύο οργανώσεις, αυτά είναι τα 6 βασικά μηνύματα που ήθελαν να ακούσουν οι ευρωπαίοι πολίτες και οι κυβερνήσεις τους:

Οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες αναζητούν κάποια ελπίδα για το μέλλον και ζητούν από την Ευρώπη να τους βοηθήσει και να μην τους ξεχάσει. Η μεταβατική αυτή κατάσταση στην οποία βρίσκονται σωματικά, ψυχολογικά και νομικά τους κάνει να νιώθουν απόγνωση και απελπισία.

«Δεν ξέρουμε λεπτομέρειες για τη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι η Ευρώπη μας πούλησε στην Τουρκία. Η Τουρκία βγάζει χρήματα από εμάς. Προτού έρθουμε εδώ νομίζαμε ότι η Ευρώπη θα μας φρόντιζε, αλλά τώρα ξέρουμε ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται». Τζιαλάλ, 20 ετών, Αφγανός, Καταυλισμός Καρά Τεπέ, Λέσβος

Η Ευρώπη θα έπρεπε να φροντίσει περισσότερο για την επανένωση των οικογενειών. Πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς στην Ελλάδα προσπαθούν να πάνε σε μέλη της οικογένειάς τους που βρίσκονται σε άλλα μέρη της Ευρώπης αλλά, παρά τις διατάξεις της ΕΕ για οικογενειακή επανένωση, τους είναι αδύνατο.

«Δεν έχω διαβατήριο, μόνο ταυτότητα από τη Συρία κι αυτό μου δημιουργεί προβλήματα. Θέλω να μπορέσουμε να πάμε να βρούμε τον άντρα μου [στη Γερμανία] και να είμαστε ασφαλείς. Το μήνυμά μου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να βοηθήσει τις οικογένειες να ξαναβρεθούν. Μου λείπει ο άντρας μου και στα παιδιά λείπει ο πατέρας τους». Σύρια μητέρα 5 παιδιών, 6, Δολιανά, Ήπειρος

Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να ενημερώνει τους ανθρώπους για τα δικαιώματα, το νομικό καθεστώς και τις διαθέσιμες επιλογές. Αυτό είναι σημαντικό για να μειωθεί ο φόβος και η ανησυχία που βιώνουν οι άνθρωποι όταν δεν ξέρουν τι θα απογίνουν. Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν ενημέρωση για το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί να μείνουν σε καταυλισμούς, για τα δικαιώματα και τις υπηρεσίες που δικαιούνται σύμφωνα με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, για το ποιος είναι επιλέξιμος για τα ευρωπαϊκά προγράμματα οικογενειακής επανένωσης και επανεγκατάστασης και για το πότε και πώς μπορούν να έχουν πρόσβαση στις νομικές αυτές δυνατότητες.

«Το μόνο που θέλουμε είναι κάποια ενημέρωση για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε την ελπίδα μας. Έχουμε περάσει τόσες δυσκολίες – θα ήταν όλα πιο εύκολα εάν ξέραμε τι πρόκειται να συμβεί. Ακόμα κι εάν μας έλεγαν ότι θα μείνουμε εδώ έξι μήνες θα ήταν καλύτερο από το να μην ξέρουμε τίποτα. Δεν έχουμε καμία απολύτως πληροφόρηση». Σακίν, 30 ετών, Αφγανή, Καταυλισμός Κατσικά, Ήπειρος

Η Ευρώπη και η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε δίκαιες, αποτελεσματικές, διαφανείς και ανθρώπινες διαδικασίες ασύλου, όπως πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, πότε και πώς μπορούν να υποβάλουν αίτηση, παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας, ύπαρξη κατάλληλης διερμηνείας και αποτελεσματικών διαδικασιών για τη χορήγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα.

«Η Ελλάδα δεν έχει τα μέσα να μας βοηθήσει. Εάν μπορούσα να ζητήσω άσυλο στην Ελλάδα θα το έκανα, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να κάνεις αίτηση. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία δυνατότητα. Εάν πάω στο γραφείο της αστυνομίας, θα μου πουν να συνδεθώ μέσω Skype. Δοκίμασα το Skype πολλές φορές, αλλά δεν μπορώ να συνδεθώ με κάποιον να κανονίσω ραντεβού για την αίτηση ασύλου». Σύριος, Καταυλισμός Τσεπέλοβο, Ήπειρος

Η προστασία, κυρίως από την κακοποίηση και την εκμετάλλευση, είναι ζωτικής σημασίας και οι κυβερνήσεις πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι πρόσφυγες και μετανάστες είναι ασφαλείς. Αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες ώστε οι άνθρωποι να καταλαβαίνουν ποιος είναι αρμόδιος για την ασφάλειά τους και πώς μπορούν να ζητήσουν βοήθεια, εάν είναι απαραίτητο.

«Δεν νιώθουμε ασφάλεια να πηγαίνουμε μόνες μας στα ντους ή στις τουαλέτες. Έχουμε κάνει ομάδες των έξι και πάμε όλες μαζί. Αν μία θέλει να πάει, πρέπει να πάρει άλλες πέντε γυναίκες μαζί της». Ταγρίτ, 30 ετών, Σύρια, κλειστή δομή Μόριας, Λέσβος

Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ανθρώπινη αντιμετώπιση στους χώρους υποδοχής και φιλοξενίας, καθώς και ανοιχτές δομές (όχι κλειστά κέντρα κράτησης) σε όλα τα σημεία όπου διαμένουν μετανάστες και βελτίωση της πρόσβασης σε θρεπτικό φαγητό, ιατρική φροντίδα και καλής ποιότητας νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής.

«Ο άντρας μου πέθανε πριν από δύο μέρες. Ήταν διαβητικός. Έπρεπε να παίρνει ινσουλίνη. Εδώ όμως δεν βρίσκαμε. Έπασχε από νεφρική ανεπάρκεια. Οι αρχές τον πήγαν στο νοσοκομείο, αλλά ήταν πολύ αργά. Έπρεπε να βρω 2.000 ευρώ να στείλω τη σορό του πίσω στην Καμπούλ. Δανείστηκα χρήματα από όποιον μπόρεσα και τώρα πρέπει να τα επιστρέψω». Ναϊμέ, 38 ετών, Αφγανή, Καταυλισμός Σχιστού, Αθήνα

Οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησε η Oxfam και η ActionAid περιέγραψαν φρικιαστικές εμπειρίες στις χώρες που άφησαν πίσω τους και στις χώρες διέλευσης, κάνοντας ένα πράγμα σαφές: δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. «Εάν στέλναμε τα κορίτσια στο σχολείο, οι Ταλιμπάν θα τα χτυπούσαν και θα χάραζαν στο πόδι τους με μαχαίρι: "Να τι θα κάνουμε εάν στείλεις την κόρη σου σχολείο"», εξηγεί η 23χρονη Γκολπάρι, Αφγανή, που μένει στον Καταυλισμό Κατσικά.

Όπως τονίζουν οι οργανώσεις, «θέλουν να νιώσουν ασφαλείς στην Ελλάδα και να τους δοθεί η ευκαιρία να επανενωθούν με τις οικογένειές τους στην Ευρώπη. Χρειάζονται απεγνωσμένα περισσότερες πληροφορίες για την τωρινή κατάσταση, πρόσβαση σε δίκαιη διαδικασία ασύλου και ξεκάθαρες απαντήσεις για το μέλλον τους.

Η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει μια συλλογική, κοινή προσέγγιση διευκολύνοντας τη διεθνή προστασία, ώστε να τους βοηθήσει να ενσωματωθούν, να τους στηρίξει ώστε να μπορούν να ζήσουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια και να καλύψει το βασικό δικαίωμα των παιδιών τους στην εκπαίδευση».