ΕΕ για Τουρκία: Στο κενό 9 δισ. ευρώ λόγω 'έλλειψης πολιτικής βούλησης'

Περιορισμένα αποτελέσματα στη χρηματοδότηση προς την Τουρκία, όσον αφορά το κράτος Δικαίου, την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος, την καταπολέμηση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου, την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και την ελευθερία του Τύπου, καταδεικνύει η έρευνα του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου

Αναποτελεσματική αποδεικνύεται η χρηματοδότηση της ΕΕ προς την Τουρκία, όσον αφορά το κράτος Δικαίου, την ανεξαρτησία και την αμεροληψία του δικαστικού συστήματος, την καταπολέμηση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου, την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και την ελευθερία του Τύπου. Λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης εκ μέρους των τουρκικών αρχών, τα 9 δισεκατομμύρια ευρώ πάνε στο... “κενό”, με την Τουρκία να έχει κάνει ελάχιστες μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως τα τελωνεία και η απασχόληση, όπου κι εκεί παρατηρείται οπισθοδρόμηση.

Αυτό προκύπτει από την έρευνα του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που δημοσιεύεται την Τετάρτη. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που αποσκοπούσε να συμβάλει στην ευθυγράμμιση της χώρας με τη νομοθεσία της ΕΕ, έχει αποφέρει περιορισμένα μόνο αποτελέσματα.

Η χρηματοδοτική βοήθεια της ΕΕ, η οποία έχει προγραμματιστεί να διατεθεί για την Τουρκία μέσω του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας την περίοδο 2007-2020, υπερβαίνει τα 9 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι ελεγκτές επικεντρώθηκαν στους τομείς προτεραιότητας του κράτους δικαίου, της διακυβέρνησης και των ανθρώπινων πόρων (εκπαίδευση, απασχόληση και κοινωνικές πολιτικές), για τους οποίους είχαν διατεθεί πόροι ύψους 3,8 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Μολονότι η βοήθεια σχεδιάστηκε κατά τρόπο ικανοποιητικό, η χρηματοδότηση δεν ανταποκρίθηκε δεόντως σε ορισμένες θεμελιώδεις ανάγκες στους τομείς του κράτους δικαίου και της διακυβέρνησης, στους οποίους παρουσιάζεται καθυστέρηση στην υλοποίηση κάποιων κρίσιμων μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με τους ελεγκτές.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή έθεσε χρηματοδοτικούς στόχους που ήταν συγκεκριμένοι και συνεπείς με το νομικό πλαίσιο. Οι στόχοι για τους τομείς του κράτους δικαίου, της διακυβέρνησης και των ανθρώπινων πόρων ήταν συναφείς και βασίζονταν στις ανάγκες που είχε προσδιορίσει η Τουρκία, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τη νομοθεσία της ΕΕ και να ενισχύσει τις διοικητικές ικανότητές της.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους ελεγκτές, στην πραγματικότητα οι αναλωθέντες πόροι «ελάχιστα ικανοποίησαν ορισμένες θεμελιώδεις ανάγκες, όπως η ανεξαρτησία και η αμεροληψία του δικαστικού συστήματος, η καταπολέμηση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου και του οργανωμένου εγκλήματος, η ελευθερία του Τύπου, η πρόληψη των συγκρούσεων συμφερόντων και η ενίσχυση του εξωτερικού ελέγχου και της κοινωνίας των πολιτών». Οι ελεγκτές αναφέρουν ότι, σύμφωνα με ανάλυση της ίδιας της Επιτροπής, η πρόοδος σε αυτούς τους τομείς δεν είναι ικανοποιητική εδώ και αρκετά χρόνια, λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης εκ μέρους των τουρκικών αρχών.

«Από το 2018 και μετά, η Επιτροπή πρέπει να στοχεύσει καλύτερα τη χρηματοδότηση που διατίθεται για την Τουρκία στους τομείς όπου οι μεταρρυθμίσεις καθυστερούν μεν, αλλά είναι αναγκαίες για την επίτευξη αξιόπιστης προόδου στην πορεία της χώρας προς την ένταξή της στην ΕΕ», δήλωσε η Bettina Jakobsen, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδια για την έκθεση.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή είχε αποφασίσει να υποστηρίξει τομεακές μεταρρυθμίσεις και όχι αυτόνομα έργα. Εντούτοις, οι τομεακές αξιολογήσεις δεν ήταν πάντοτε ολοκληρωμένες, ιδίως όσον αφορά τον συντονισμό των χορηγών βοήθειας, την ανάλυση του προϋπολογισμού και την αξιολόγηση των επιδόσεων.

Σύμφωνα με τους ελεγκτές, η εφαρμογή προϋποθέσεων για την παροχή βοήθειας μπορεί να συμβάλει στην προαγωγή των μεταρρυθμίσεων. Όμως, παρά τη συνεχιζόμενη μη ικανοποιητική πρόοδο, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή δεν είχε χρησιμοποιήσει επαρκώς τις προϋποθέσεις για την παροχή βοήθειας, προκειμένου να υποστηρίξει τις μεταρρυθμίσεις στους τομείς προτεραιότητας. Ειδικότερα, η Επιτροπή χρησιμοποίησε σπάνια όρους, όπως η επιλογή της κεντρικής ανάθεσης της διαχείρισης των έργων ή διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση που δεν πληρούνταν οι όροι του έργου. Επιπλέον, η δυνατότητα αναστολής της χρηματοδότησης σε περίπτωση που δεν τηρούνταν οι αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου δεν αντικατοπτριζόταν σαφώς στους κανονισμούς.

Τα ελεγχθέντα έργα παρήγαγαν γενικώς τις προβλεπόμενες εκροές τους, έστω και αν συχνά καθυστέρησαν, γεγονός που συνέβαλε τόσο στην ευθυγράμμιση της Τουρκίας με τη νομοθεσία της ΕΕ όσο και στην ενίσχυση των διοικητικών ικανοτήτων της. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ελεγκτές, η βιωσιμότητα αυτών των θετικών αποτελεσμάτων κινδυνεύει, κυρίως λόγω της έλλειψης πολιτικής βούλησης, κατάσταση η οποία επιδεινώθηκε από τις εκτεταμένες απολύσεις, τη θέση δημοσίων υπαλλήλων σε διαθεσιμότητα και τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στην κοινωνία των πολιτών.

Μια άλλη πηγή ανησυχίας είναι οι μεγάλες καθυστερήσεις που παρουσιάζει το χρηματοδοτικό πρόγραμμα, συνεπεία των καθυστερήσεων στον προγραμματισμό και την υλοποίηση. Οι καθυστερήσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της χρηματοδότησης, καθώς και του χρόνου που διέθεταν εν συνεχεία οι τουρκικές αρχές για την υλοποίηση των έργων, θα συμβάλουν δε σε περαιτέρω καθυστέρηση στην προκήρυξη των έργων και τη σύναψη των σχετικών συμβάσεων. Οι λόγοι για τις καθυστερήσεις αυτές ήταν γνωστοί: περιορισμένες διοικητικές ικανότητες σε ορισμένα υπουργεία ως προς την εκπόνηση των προτάσεων έργων, μετάβαση στην τομεακή προσέγγιση, αλλά και υπερβολική εναλλαγή προσωπικού στην αρμόδια για τις συμβάσεις μονάδα, η οποία διαχειρίζεται το μεγαλύτερο μέρος των πόρων της ΕΕ που δαπανώνται στην Τουρκία.

Οι ελεγκτές διατυπώνουν σειρά συστάσεων για τη βελτίωση του σχεδιασμού και της υλοποίησης της προενταξιακής βοήθειας προς την Τουρκία. Επιπλέον, τα αποτελέσματα του ελέγχου θα χρησιμοποιηθούν στην ενδιάμεση αναθεώρηση της χρηματοδότησης από την Επιτροπή, καθώς και στον σχεδιασμό μελλοντικών προγραμμάτων βοήθειας για τις χώρες της διεύρυνσης της ΕΕ.

Η ειδική έκθεση αριθ. 7/2018, με τίτλο «Προενταξιακή βοήθεια της ΕΕ προς την Τουρκία: μόνο περιορισμένα αποτελέσματα μέχρι τώρα», είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu) σε 23 γλώσσες της ΕΕ.

(Φωτογραφία: AP Photo/Darko Vojinovic, File)

Μαρία Ψαρά