Νέφος στην Πάτρα από ξυλόσομπες και τζάκια

Μετρήσεις ενός έτους από το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας

Ένας χρόνος μετρήσεων των αιωρούμενων σωματιδίων στην Πάτρα: Ανασκόπηση και μελλοντικές προοπτικές του συστήματος ΑΙΘΕΡΑΣ

Σήμερα συμπληρώνεται ένας χρόνος από την εγκατάσταση των πρώτων σταθμών μέτρησης των αιωρούμενων σωματιδίων στην Πάτρα από τον ΑΙΘΕΡΑ, το σύστημα παρακολούθησης και καταγραφής που αναπτύσσει το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών.

Η ιδέα του ΑΙΘΕΡΑ ξεκίνησε πριν 15 περίπου μήνες, όταν οι νέοι ερευνητές Γιώργος Κοσμόπουλος και Βασίλης Σαλαμαλίκης πρότειναν τη δημιουργία του ζητώντας τη συμμετοχική χρηματοδότηση από τους πολίτες της Πάτρας.

Με αφορμή το ένα χρόνο λειτουργίας του ΑΙΘΕΡΑ, γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση των δράσεων που έγιναν: Δίκτυο μετρήσεων: Το δίκτυο μέτρησης αποτελείται πια από 10 σταθμούς στις ακόλουθες περιοχές: Πλατάνι, Ρίο, Πανεπιστήμιο, Καστελόκαμπος, Αγιά, Αγία Σοφία, Τριών Ναυάρχων, Υψηλά Αλώνια, Νέο Λιμάνι και Κουκούλι. Καταγράφεται ανά λεπτό η συγκέντρωση του συνόλου των σωματιδίων (με διάμετρο μέχρι 10 μικρόμετρα) αλλά και των μικρών και των πολύ μικρών (με διάμετρο μέχρι 1 μικρόμετρο) σωματιδίων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΑΙΘΕΡΑΣ έχει εγκαταστήσει και άλλους σταθμούς στην Πάτρα που δεν έχουν δημοσιοποιηθεί και αφορούν την εγκατάσταση: α) διπλών σταθμών σε κάποιες περιοχές ώστε να ελέγχεται συνεχώς η αξιοπιστία και η καλή λειτουργία των οργάνων, β) σταθμών στο εσωτερικό και εξωτερικό σπιτιού για να μελετηθεί η επιβάρυνση από τα αιωρούμενα σωματίδια στον εσωτερικό χώρο και σε σχέση με τις υπάρχουσες εξωτερικές συνθήκες.

Ενημερωτική ιστοσελίδα: Ενδεικτικές μετρήσεις των 10 σταθμών του δικτύου παρουσιάζονται ανά 10 λεπτά στην ιστοσελίδα patrasair.gr με απλό και φιλικό τρόπο προς τους ενδιαφερόμενους. Μπορεί να δει κάνεις τις τελευταίες μετρήσεις αλλά και τις διακυμάνσεις μέσα στο τελευταίο 24ώρο και 7ήμερο.

Ελεύθερη διάθεση δεδομένων: Στην ιστοσελίδα patrasair.gr μπορεί κανείς να δει πλέον και τις παλαιότερες μετρήσεις μέσω της ιστοσελίδας http://getopendata.eu/bi/AETHER/. Η ιστοσελίδα υποστηρίζεται από την εταιρεία GET, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Μπορεί κανείς να διαλέξει τη χρονική περίοδο, το μέγεθος των αιωρούμενων σωματιδίων και τον σταθμό και να δει όλες ΠΑΝΕΠΙΣΤHΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Τομέας Εφαρμοσμένης Φυσικής Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας 265 00 Πάτρα Ανδρέας Καζαντζίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Τηλ.: 261099 7549, 69 4535 6269 UNIVERSITY OF PATRAS DEPARTMENT OF PHYSICS Section of Applied Physics Laboratory of Atmospheric Physics GR-265 00 Patras, Greece Andreas Kazantzidis Associate Professor Tel: +30 261099 6078, +30 69 4535 6269 e-mail: akaza@upatras.gr www.atmosphere-upatras.gr 2 τις μετρήσεις, τις ημέρες και τις ώρες με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση, ώστε να έχει άμεση επισκόπηση των συνθηκών στην Πάτρα.

Συνεργασίες: Στην ανάπτυξη του δικτύου και η ανάλυση των δεδομένων συμμετέχει και το Εργαστήριο Μελέτης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του Τμήματος Χημικών Μηχανικών και του Ινστιτούτου Επιστημών Χημικής Μηχανικής, που έχει εκτεταμένη εμπειρία στη μελέτη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Πάτρα. Το δίκτυο των σταθμών αναπτύσσεται πια με συνεργασία των δύο Εργαστηρίων.

Προκαταρκτικά συμπεράσματα από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας: Σε όλες τους σταθμούς μέτρησης εμφανίζονται σαφώς αυξημένες συγκεντρώσεις τον χειμώνα και κατά τις απογευματινές/πρώτες βραδινές ώρες.

Πέρα από τη δεδομένη και σημαντική επιβάρυνση από την καύση ξύλων, είναι πρόωρο να προκύψουν ακριβή συμπεράσματα για τη συνεισφορά άλλων πηγών αέριας ρύπανσης από τοπικές ή μακρινές πηγές.

Η ύπαρξη 10 σταθμών σε μία πόλη με το μέγεθος της Πάτρας, με τη δυνατότητα να καταγράφεται και να παρουσιάζεται σε πραγματικό χρόνο η συγκέντρωση των σωματιδίων και του δείκτη ποιότητας αέρα αποτελεί μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα και έρχεται σε συνέχεια άλλων σημαντικών μελετών για την περιοχή που έχει πραγματοποιήσει το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής.

Παρόλα αυτά, το δίκτυο χρειάζεται περισσότερους σταθμούς για να καλύψει περιοχές ειδικά στο Κέντρο και τη Νότια πλευρά της πόλης, οι οποίες φαίνεται να έχουν και τη μεγαλύτερη επιβάρυνση σε αιωρούμενα σωματίδια.

Επίσης, θα πρέπει να τονισθούν τα εξής: Σκοπός του ΑΙΘΕΡΑ δεν είναι να υποκαταστήσει φορείς που έχουν ως αρμοδιότητα τη παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Πάτρα. Αντίθετα, θέλει να αποτελεί βοήθεια προς τους ενδιαφερόμενους. Η ανάπτυξη του ΑΙΘΕΡΑ έχει καθαρά ερευνητικούς σκοπούς για τις εκπομπές, τη διασπορά και τις επιπτώσεις από τα αιωρούμενα σωματίδια.

Στο πλαίσιο αυτό και επειδή έχει υπάρξει η συμμετοχική χρηματοδότηση πολιτών, επιδιώκεται η ενημέρωση για τα αιωρούμενα σωματίδια, η ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης, η πρόληψη και η προστασία από τις επιπτώσεις. Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί η ενημερωτική ιστοσελίδα και η συνεχής και άμεση δημοσιοποίηση των μετρήσεων.

Οι σταθμοί του ΑΙΘΕΡΑ χρηματοδοτήθηκαν αρχικά από μεμονωμένους πολίτες και περιβαλλοντικές οργανώσεις και στη συνέχεια από πόρους ερευνητικών προγραμμάτων του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας. ΠΑΝΕΠΙΣΤHΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Τομέας Εφαρμοσμένης Φυσικής Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας 265 00 Πάτρα Ανδρέας Καζαντζίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Τηλ.: 261099 7549, 69 4535 6269 UNIVERSITY OF PATRAS DEPARTMENT OF PHYSICS Section of Applied Physics Laboratory of Atmospheric Physics GR-265 00 Patras, Greece Andreas Kazantzidis Associate Professor Tel: +30 261099 6078, +30 69 4535 6269 e-mail: akaza@upatras.gr www.atmosphere-upatras.gr 3  Όλοι οι συμμετέχοντες στον ΑΙΘΕΡΑ εργάζονται εθελοντικά.

Η μακροχρόνια ύπαρξη του ΑΙΘΕΡΑ δεν είναι δεδομένη. Για τον λόγο αυτό, καλούμε όσους φορείς ή πολίτες ενδιαφέρονται να στηρίξουν την προσπάθεια να το επιχειρήσουν είτε μέσω χρηματοδότησης για την αγορά νέων σταθμών είτε με την παροχή υποτροφιών στους φοιτητές που απασχολούνται για αυτό τον σκοπό.

Ο ΑΙΘΕΡΑΣ θα ήθελε να ευχαριστήσει:  Την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας που είχε χρηματοδοτήσει την αγορά εξοπλισμού υψηλής ποιότητας από το Πανεπιστήμιο Πατρών, για την μέτρηση των αιωρούμενων σωματιδίων, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013.  Τον Οργανισμό Λιμένος Πατρών για τη χρηματοδότηση της συντήρησης του εξοπλισμού κατά τα τελευταία χρόνια. Ο εξοπλισμός αυτός αποτελεί το κέντρο βαθμονόμησης και την «καρδιά» του ΑΙΘΕΡΑ.  Την ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑ που ήταν η πρώτη που στήριξε το εγχείρημα της συμμετοχικής χρηματοδότησης από τους πολίτες της Πάτρας.  Το μετεωρολογικό σταθμό Καστελόκαμπου Ρίου (http://ozia.net/rio/) που παραχωρεί εικόνες σε πραγματικό χρόνο για την επισκόπηση των ατμοσφαιρικών συνθηκών.  Τους μεμονωμένους πολίτες που στήριξαν οικονομικά τον ΑΙΘΕΡΑ  Την εταιρεία GET (http://www.getmap.eu/) για την λειτουργία της ιστοσελίδας με την παρουσίαση όλων των μετρήσεων του ΑΙΘΕΡΑ  Τους πολίτες που φιλοξενούν σταθμούς μέτρησης **************************************************************** Ο ΑΙΘΕΡΑΣ αποτελείται από τους:  Φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Εφαρμοσμένη Μετεωρολογία και Φυσική Περιβάλλοντος»  Γιώργο Κοσμόπουλο, Παναγιώτη Τζουμανίκα, Υποψήφιους Διδάκτορες  Βασίλειο Σαλαμαλίκη, Μεταδιδακτορικό Ερευνητή  Κωσταντίνο Κατσιδήμα, Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό  Τους Καθηγητές του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας.

πηγή